تجهیزات، واگذاری کار به پیمان‌کاران، خرید و کنترل خدمات
سیستم تضمین کیفیت و تشخیص عیب
استفاده از روش‌های آماری
ارزشیابی کیفیت و ممیزی
وضعیت واقعی تضمین کیفیت
۹- آثار
اثر اندازه‌گیری
منافع ملموس نظیر کیفیت، خدمات، زمان‌بندی توزیع، هزینه، منافع، ایمنی و محیط زیست
منافع غیر ملموس
همگرایی بین اثر مورد انتظار و اثر واقعی
۱۰- برنامه‌ریزی برای آینده

درک شرایط حاضر و ویژگی آن
خط‌مشی اصلاح موارد معیوب
برنامه‌های ارتقا تعالی سازمانی
ارتباط با برنامه‌های بلندمدت
نقاط قوت و ضعف جایزه دمینگ
به طور خلاصه از مهمترین ویژگیهای خوب جایزه دمینگ، روندگرایی و توجه به فرهنگ سازی و توسعه فعالیتهای آماری و توانمندسازی است.
از نقاط ضعف این جایزه می‌توان بالابودن تعداد کانونهای توجه و نتیجه‌گرایی و به عبارتی ساده تر، بالا بودن محورهایی که برای دریافت جایزه باید به آن توجه کرد و ضریب وزنی مساوی همه معیارها را نام برد. به طور کلی در این مدل نگاه سیستمی به سازمان ضعیف است به همین دلیل کشورهای کمی این مدل را به طور کامل پذیرفته‌اند (مجیبی میکلایی، ۱۳۸۵، ص۲۴).
مدل پیترز و واترمن
از زمان‌های بسیار قدیم، جستجو برای تعالی و رشد همه جانبه از مهمترین مسایل نوع بشر بوده است. فرایندهای ذهنی انسان ببا عنوان تئوری‌های متفاوت به مدیریت ارائه شدند، و عمل به آن تئوری به تعالی نائل شد. اگرجه تئوری‌های مدیریت در محیط‌ها و زمان‌های متناسب خود ارائه شدند، اما تئوری‌های مشابه در جوامع مختلف نتایج متفاوتی به بار آورد. این علت به پیشرفت دیگر تئوری‌های مدیریتی برای غلبه بر کمبودها دیگر انواع منجر شد. با این اکنون با عمل به هر تئوری، مدیریت درس‌های جدیدی را برای دستیابی به تعالی فرا گرفت. به عنوان یک مثال ثابت شده، کتاب معروف پیترز و واترمن با عنوان ( در جستجوی تعالی- درس‌هایی از شرکت‌های موفق آمریکایی) پیشنهادهای زیادی را به عنوان معیارهای موفق تعالی ارائه کرد ( شارما و تالور،۲۰۰۷).
پیترز و واترمن (۱۹۸۲) هشت ویژگی شرکت‌های موفق که به آن دست یافتند نام می‌برند این هشت ویژگی به صورت خلاصه عبارتند از : ۱- تعصب به عمل؛ ۲- توجه به نیازهای مشتری؛ ۳- استقلال و کارآفرینی؛ ۴- بهره‌وری از طریق کارکنان؛ ۵- توجه به ارزش‌ها؛ ۶- پایبندی به کار اصلی؛ ۷- ساختارهای ساده؛ ۸- انعطاف‌پذیری است. اکنون به شرح اسن هشت ویژگی معرفی شده توسط پیترز و واترمن که اساس کار این پژوهش است پرداخته خواهد شد:
تعصب به عمل: دست به کار زدن و از بی‌حرکتی در برابر دشواری‌ها پرهیز کردن به معنی آزمودن است و این از ویژگی‌های شرکت‌های برجسته است که به سودگیری برای شروع به کار کردن شناخته شده‌اند. وظیفه مدیریت آن است که روحیه آزمودن را در شرکت پرورش دهد و اندک شکست و ناکامی را بپذیرد و برای آزمایش‌ها وزن و ارزش کافی قایل گردد و خود پشتیبان مشوقان کار آزمایشی باشد. می‌توان گفت که تعصب به عمل در شرکت‌های موفق دارای زیر معیارهای: روانی سازمانی، خرد کردن کارها و استفاده از تجربیات دیگر سازمان‌هاست ( پیترز و واترمن،۱۹۸۲).
توجه به نیاز‌های مشتری: پیترز و واترمن توجه به نیازهای مشتری را از مهمترین ویژگی‌های سازمان‌های موفق دانسته‌اند. نزدیک کردن کسب وکار با خواست و نیاز مشتریان یک اندرز و پیام شرکت‌های برجسته است. شرکت‌های موفق بسیاری از شیوه‌های کامیابی را از مشتریان خود می‌آموزند؛ آنها در بهبود کیفیت کالا، خدمت به مشتری و قابلیت اعتماد بی‌نظیرند و به طور کامل در خدمت مشتریان هستند و به عبارتی می‌توان گفت نوعی از قالب دادن به کوشش‌های شرکت است که در حقیقت، پیدا کردن راه مناسب ویژه‌ای که ضمن آن یک شرکت می‌تواند بهتر از دیگران به مشتریان خدمت کند.
استقلال عمل وکارآفرینی: شرکت‌های نوآور در درون سازمان خود به پرورش بسیاری از رهبران و مبتکران دست می‌زنند و با باز گذاشتن میدان عمل افراد را به آفریدن تشویق می‌کنند و با تشویق خطر جویی، آزمایش‌های شایسته را پشتیبانی می‌کنند. اجرای برنامه‌های نوآور و تازه‌گردان اصول مسلم شرکت‌های برجسته است و با ایجاد روحیه خطرجویی در میان کارکنان استقلال عمل را به شیوه‌ای شگفت انگیز در همه رده‌های سازمانی روان می‌سازند. با نا متمرکز کردن کارها، آسان بودن ارتباطات و نبودن موانع بر سر راه سخت گفتن با یکدیگر زمینه را برای نوآفرینی مهیا می‌سازند ( پیترز و واترمن،۱۹۸۲؛ الور^[۴۵] ۲۰۱۰).
بهره‌وری از طریق کارکنان: بر اساس نظر پیترز و واترمن شرکت‌های موفق کارکنان عادی خود را منبع اساسی بالا رفتن کیفیت کار و بهره‌وری به شمار می‌آورند و کارگر را سرچشمه اندیشه‌های تازه می‌شناساند و معتقدند که هر گاه با کارکنان بر پایه بالندگی رفتار شود، آنان با رفتار خود پاسخ مناسب خواهند داد ( پیترز و واترمن،۱۹۸۲؛ آلفرو و همکاران^[۴۶] ۲۰۱۱).
توجه به ارزش‌ها: یکی دیگر از ویژگی‌های بارز شرکت‌های متعالی را باید در اعتقاد آنها به نظام ارزشی جستجو کرد، زیرا سازمان‌ها برای پایایی خود و دستیابی به کار تکامل باید از مجموعه‌ای از باورهای راستین برخوردار باشند که بر روی آنها همه سیاست‌ها و کوشش‌های خود را پایه‌گذاری کنند. پس مهمترین عامل در پیروزی یک شرکت پایبندی و پیروی راستین این باورهاست و اگر سازمانی می‌خواهد چالش جهان پر از دگرگونی را بپذیرید، باید آماده باشد در مسیر حرکت خود به جلو، همه چیز جز آن مجموعه باورها را دگرگون سازد ( پیترز و واترمن،۱۹۸۲).
استقلال عمل و کارآفرینی: شرکت‌های نوآور در درون سازمان خود به پرورش بسیاری از رهبران و مبتکران دست می‌زند و با باز گذاشتن میدان عمل افراد را به آفریدن تشویق می‌کنند و با تشویق خطرجویی، آزمایش‌های شایسته را پشتیبانی می‌کنند. اجرای برنامه‌های نواور و تازه‌گردان اصول مسلم شرکت‌های برجسته است و با ایجاد روحیه خطرجویی در میان کارکنان استقلال عمل را به شیوه‌ای شگفت‌انگیز در همه رده‌های سازمانی روان می‌سازند. با نامتمرکز کردن کارها، آسان بودن ارتباطات و نبودن موانع بر سر راه سخن گفتن با یکدیگر زمینه را برای نوآفرینی مهیا می‌سازند ( پیترز و واترمن،۱۹۸۲).
بهره‌وری از طریق کارکنان: بر اساس نظر پیترز و واترمن شرکت‌های موفق کارکنان عادی خود را به منبع اساسی بالا رفتن کیفیت کار و بهره‌وری به شمار می‌آورند و کارگر را سرچشمه اندیشه‌های تازه می‌شناسند و معتقدند که هر گاه با کارکنان بر پایه بالندگی رفتار شود، آنان با رفتار خود پاسخ خواهند داد (پیترز و واترمن، ۱۹۸۲؛ گارسیا و رامیز^[۴۷] ۲۰۱۰).
توجه به ارزش‌ها: یکی دیگر از ویژگی‌های بارز شرکت‌های متعالی را باید در اعتقاد به نظام ارزشی جستجو کرد، زیرا سازمان‌ها برای پایایی خود و دستیابی به کار تکامل باید از مجموعه‌ای از باورهای راستین برخوردار باشند که بر روی آنها همه سیاست‌ها و کوشش‌های خود را پایه‌گذاری کنند.
توجه به مزیت رقابتی: در نظر پیترز و واترمن مزیت یعنی پایبندی به کار اصلی، به نظر آنها موفق‌ترین شرکت‌ها آنهایی هستند که برگرد یک مهارت اصلی به افزایش حیطه کاری خود دست زده‌اند و به طور کلی سیاست آنها در برابر توسعه کار و بر حیطه کار استوار است و هرگز خود را درگیر دام تنوع و بزرگ شدن نمی‌کنند. به طور کلی شرکت‌های تازه‌گردان به بزرگ کردن خود دست می‌زنند، ولی همواره این افزودن و گسترش و متنوع کردن را به شیوه‌ای تجربی صورت می‌دهند.
ساختارهای ساده و شمار اندک کارکنان ستادی: ساختار شرکت‌های موفق، در نهایت سادگی است و تعداد مقام‌های ارشد این شرکت‌ها به گونه حیرت‌آوری اندک است. در شرکت‌های موفق، شرایط کار و ساختار به گونه‌ای است که همه از فرایند کارها آگاهی دارند. این شرکت‌ها با توجه به حجم کوچک واحدهای خود با سادگی بیشتری با شرایط کنار می‌آیند و در نتیجه می‌توانند به سادگی به تکرار و با انعطاف‌پذیری و روانی بیشتری در کار خود تجدید سازمان دهند.
انعطاف‌پذیری: بنا بر نظر پیترز و واترمن (۱۹۸۲) شرکت‌های موفق در آن واحد هم متمرکز و هم غیرمتمرکز هستند، در بسیاری از موارد کارکنان خط مقدم تولید، گروه تحقیق و توسعه، استقلال و خود مختاری فراوان دارند. در بسیاری از موارد کارکنان خط مقدم تولید، گروه تحقیق و توسعه، استقلال و خودمختاری فراوان دارند و با این اکنون و به طور همزمان، مدیریت شرکت نسبت به معدودی از ارزش‌های مورد باور خود به شدت علاقه نشان می‌دهند.
اکنون در اینجا نکته‌ای که به ذهن می‌رسد، این است که آیا ویژگی‌ها را می‌توان برای سازمان‌ها در شرایط متلاطم کنونی و عصر حاضر پیاده کرد؟ تام پیترز در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۰۱ بیان کرد ویژگی‌های بیان شده در سال ۱۹۸۲ برای شرکت‌های موفق همچنان پابرجاست و نباید این ویژگی‌ها را تغییر داد، اما می‌توان یک مورد دیگر به آن اضافه کرد و آن (توانایی‌های مربوط به عقاید، آزادی و سرعت ) است (پیترز،۲۰۰۹). همچنین، بنیاد در جستجوی تعالی (۲۰۱۰) عامل ( راز تناسب فرهنگی) را به عنوان یکی دیگر از ویژگی‌های سازمان‌های موفق بیان کرده است.
مدل تعالی بالدریج:
در سال ۱۹۷۸ و به دنبال مطالعات انجام شده در وزارت بازرگانی آمریکا درباره علل توفیق ژاپن در مقایسه با آمریکا، جایزه ملی کیفیت آمریکا تهیه و با توجه به نقش مالکوم بالدریج در تهیه آن، به نام جایزه ملی کیفیت (مالکوم بالدریج) نام‌گذاری شد. معیارهای مدل بالدریج بر مبنای یک سری ارزش‌های محوری و مفاهیم اساسی و در جهت تحقق آنها تنظیم شده است. این ارزش‌ها عبارتند از: رهبری آرمانگرا، مشتری‌گرایی، یادگیری فردی و سازمانی، ارزش‌گذاری به کارکنان و شرکا، سرعت عمل و انعطاف‌پذیری، تمرکز بر آینده، مدیریت نوآوری، مدیریت بر مبنای واقعیات، مسئولیت‌پذیری عمومی و شهروندی، تمرکز بر نتایج و ایجاد ارزش و نگرش سیستمی. در مدل تعالی عملکرد بالدریج، ۷ حوزه بررسی می‌شود و هر حوزه به چند معیار نقسیم می‌شود. در هر معیار نیز زمینه‌های ویژه‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد(کریستین و همکاران^[۴۸] ۲۰۰۰).
شکل ۲-۶ : مدل تعالی بالدریج: (کریستین و همکاران، ۲۰۰۰).
نقاط قوت و ضعف مدل بالدریج
نقاط قوت:
مدل جداگانه‌ای برای موسسات تجاری، آموزشی و بهداشتی و درمانی ارائه می‌کند.
رویکرد توسعه‌ای دارد.
تمرکز بر بازار و مشتری دارد (رفیع زاده، ۱۳۸۴، ص۲۱)
ضرایب وزنی مختلفی برای معیارها دارد.
تعداد کانونهای توجه پایین است (مجیبی میکلایی، ۱۳۸۵، ص۲۸).
پتانسیل ادغام اقدامات جاری در سازمان مثل سرمایه گذاری در منابع انسانی، ایزو ۹۰۰۰ و سایر استانداردهای کیفیت را دارد. پس الگو نباید به عنوان یک اقدام تکمیلی و الحاقی در نظر گرفته شود بلکه بیشتر به عنوان یک چهارچوب جامع است که تمام فعالیتهای جاری را با هم تلفیق می کند.
توجه یکسان و مساوی به توانمندسازها و نتایج دارد به این معنی که «چراها» در سازمان بدون تعیین اثرکلی آنها بر نتایج به اجرا در نمی آیند، این موضوع بخصوص در موسسات خدمات بهداشت ملی که معقول‌ترین اقدامات را برای اداره خود به عمل می‌آورند، مهم است.
معمولاً با انجام خود ارزیابی درباره نقاط قوت و زمینه‌های بهبود در سازمان پیاده می شود و فرایندی است که دولت انگلیس برای اجرای دستورالعمل اطمینان از کنترل به آن نیاز دارد.
صرفاً در فرهنگ و فضای سنجش عملکرد و بهبود مستمر قابل پیاده کردن است، به طوری که تمام تصمیم‌گیری‌ها با مدنظر قراردادن کیفیت صورت می‌گیرد. اگرچه دولت انگلیس نیز تمایل به اعمال ریسک در تصمیم‌گیری دارد، جوهره کلی الگو دورنمای بلندمدت دولت را در ایجاد خدمات بهداشت ملی کیفیت‌گرا نشان می‌دهد.

HB-101

 

آب مقطر

 

 

 

مصرف نیتروکسین

 

b 60/267

 

b 00/264

 

a 30/306

 

 

 

بدون نیتروکسین

 

b 90/248

 

b 40/246

 

b 00/256

 

 

 

هیدروپرایمینگ (پیش تیمار بذر با آب مقطر)، جوانه‌زنی و استقرار گیاهچه‌های ذرت را تقویت نموده و با استفاده هر چه بیشتر از رطوبت خاک، عناصر غذایی و تشعشع خورشیدی، احتمالاً میزان فتوسنتز گیاه نیز افزایش یافته است و در نتیجه، این امر سبب افزایش وزن هزار دانه نسبت به تیمار شاهد شده است (مرادی دزفولی و همکاران،۱۳۸۷). افزایش وزن هزار دانه در استفاده از نیتروکسین نشان می‌دهد که نیتروکسین می‌تواند با افزایش فتوسنتز و عناصر غذایی درون گیاه(سجادی نیک و همکاران، ۱۳۸۹ الف) و افزایش جذب نیتروژن، سنتز فیتوهورمون‌ها و محلول سازی مواد معدنی(Herman et al., 2008) تأثیر مثبتی بر وزن هزار دانه داشته باشد. در رابطه با تأثیر پرایمینگ و نیتروکسین بر وزن هزار دانه می‌توان اظهار داشت که هیدروپرایمینگ سبب تحریک رشد و استفاده بهتر گیاه زراعی از منابع محیطی می‌شود که این امر توأم با استفاده گیاه از نیتروکسین سبب افزایش وزن هزار دانه می‌شود که با نتایج سرمدی نایبی و همکاران(۱۳۸۹) مطابقت دارد.
نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه پیش تیمار بذر × کود نیتروژنه نشان داد که پیش تیمار بذر با آب مقطر و مصرف ۴۵۰ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار دارای بیشترین وزن هزاردانه، برابر با ۵۰/۳۴۵ گرم بود که با تیمار پیش تیمار بذر با آب مقطر و مصرف ۲۲۵ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار، اختلاف معنی‌داری نشان نداد. تیمار شاهد دارای کمترین وزن هزاردانه برابر با ۱۰/۲۱۶ گرم بود که با تیمار پیش تیمار بذر با HB-101 و بدون مصرف نیتروژن و تیمار پیش تیمار بذر با آب مقطر و بدون مصرف نیتروژن، اختلاف معنی‌داری نشان داد (جدول۴-۷).
جدول ۴- ۷- جدول مقایسه میانگین اثر ترکیب سطوح مختلف پیش‌تیمار بذر و سطوح مصرف کود نیتروژنه بر وزن هزار دانه ذرت.

 

 

 

 

کود نیتروژنه

 

 

 

 

 

۰ kg/ha

 

۲۲۵ kg/ha

 

۴۵۰ kg/ha

 

 

 

آب مقطر

 

de 40/227

 

ab 00/316

 

a 50/345

 

 

 

HB-101

 

de 70/228

 

cd 30/260

 

bc 70/276

 

 

 

بدون پیش تیمار

 

e 10/216

 

bc 30/287

 

c 70/271

 

 

 

استقرار مناسب گیاهچه یک مسئله مهم در تولید محصولات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. این مسئله به ویژه برای گیاهانی از قبیل ذرت که قابلیت پنجه زنی ندارند از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. گزارش شده است که پرایمینگ در نواحی خشک و نیمه خشک، باعث سبز شدن و استقرار بهتر گیاه می‌شود. همچنین این عمل باعث افزایش ویگور بذر، تحمل بهتر گیاه نسبت به خشکی و افزایش وزن هزار دانه در دانه‌های تولید شده می‌گردد (سرمدی نایبی و همکاران، ۱۳۸۹). افزایش وزن هزار دانه در اثر افزایش سطح کاربرد کود نیتروژن عمدتاً از طریق افزایش بیشتر مواد فتوسنتزی و انتقال آن در زمان خمیری شدن دانه‌ها صورت می‌گیرد که موجب افزایش وزن حجمی و درشتی دانه‌ها می‌گردد و نشانه بالا رفتن محتوای مواد ذخیره‌ای در سلول‌های اندوسپرم دانه‌ها است (کافی قاسمی و اصفهانی، ۱۳۸۴). نتایج مشابهی توسط غدیری و مجیدیان (۱۳۸۲) و عیدی‌زاده و همکاران(۱۳۸۹) گزارش گردیده است.

نتایج مقایسه میانگین اثرات متقابل دوگانه نیتروکسین × کود نیتروژنه نشان داد که تیمار مصرف نیتروکسین و مصرف ۲۲۵ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار دارای بیشترین وزن هزاردانه، برابر با ۳۲۶ گرم بود که با تیمار مصرف نیتروکسین و مصرف ۴۵۰ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار اختلاف معنی‌داری نشان نداد. تیمار شاهد دارای کمترین وزن هزاردانه، برابر با ۷۰/۲۲۰ گرم بود که با تیمار مصرف نیتروکسین × عدم مصرف کود نیتروژنه و تیمار عدم مصرف نیتروکسین× مصرف ۲۲۵ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار، اختلاف معنی‌داری نشان نداد (جدول۴-۸).
جدول ۴- ۸- جدول مقایسه میانگین اثر ترکیب سطوح مختلف کود نیتروکسین و کود نیتروژنه بر وزن هزار دانه ذرت.

- در همین رابطه دابسون و گودارد ^[۱۱۶](۲۰۰۱) یکی از مهم ترین دلایل ارتقای وجهه لیگ حرفه ای ژاپن و نیز توسعه اقتصادی آن را جدب بازیکنان معروف خارجی می دانند. ( دابسون و گودارد، ۲۰۰۱ :۲۱-۱۸)
- ازآنجا که جایگاه لیگ برتر فوتبال ایران یا هر کشوری تا حدود زیادی متاثر از شیوه های مدیریتی فدراسیون فوتبال و حتی سازمان ورزش کشور(گلیک من^[۱۱۷] ،۲۰۰۵ : ۳، لوکاس^[۱۱۸] ، ۲۰۰۵ : ۳-۱)تغذیه (دروکو^[۱۱۹]، ۲۰۰۲ : ۴۰-۳۹) ، تجهیزات و تسهیلات ورزشی ، دوپینگ (دروکو ، ۲۰۰۲: ۴۰-۳۹) ، مربیان کارآمد (لوکاس ، ۲۰۰۵: ۳-۱)، تمرین ( دروکو، ۲۰۰۲ : ۳۹-۴۰) است، باید در این زمینه برنامه ریزی نمود و نسبت به ترفیع این موارد اقدام نمود.
- نتایج بررسی هایی که میسون^[۱۲۰] (۱۹۹۹) در ارتباط با بررسی جنبه های مختلف ویژگی های محصولات ورزشی ( لیگ ورزشی) انجام داده است نشان می دهد، لیگ به خودی خود از هویت تجاری مستقلی برخوردار می باشد، هرچند بسیاری از فعالیت ها و اقدامات نیازمند واگذاری به بخش های مرتبط در جهت حفظ و ثبات جذابیت های محصول لیگ می باشد. براین اساس یکی از مهم ترین وظایف بازاریابان ورزشی شناخت مشتریان مختلف لیگ های ورزشی به عنوان خریداران محصول می باشد. این مطالعه چهار گروه از مشتریان را ، تماشاگران ، تلویزیون و رسانه های دیگر ، انجمن های مرتبط با ارائه تسهیلات و پشتیبیانی کننده از باشگاه های محلی و سازمان ها و شرکت هایی که با تیم ها و لیگ ها یمختلف تعامل و همکاری دارند، معرفی می نماید. بر اساس و بر طبق نظر این محقق لیگ های ورزشی حرفه ای محیط منحصر به فردی را برای تصمیم گیری و فرایند ها یمختلف بازاریابی در بازارها و سطوح مختلف ایجاد می نمایند.(میسون ، ۱۹۹۹ : ۴۱۸-۴۰۲)

- در یک نظرسنجی ملی ، ویلیامز^[۱۲۱] (۲۰۰۲) نشان داد تماشاگران نیز علاقه زیادی به دخالت دولت در ساخت و ساز استادیوم های فوتبال دارند.۸۰ درصد تماشاگران ۴۳ باشگاه لیگ های انگلستان معتقد بودند که استادیوم های فوتبال باید به صورت مشارکتی بین دولت، باشگاه ها و شرکت های تجاری ساخته شوند.
- پیتز^[۱۲۲] (۲۰۰۲) و اسلک^[۱۲۳] (۱۹۹۶ ) در مطالعات خود لیگ های ورزشی را به عنوان یک محصول در نظر می گیرند. لیگ های ورزشی حرفه ای را می توان به عنوان محصول مورد نیاز تماشاگران ( مصرف کنندگان) در نظر گرفت. ایجاد تفریح و سرگرم کردن مخاطبان از خصوصیات لیگی است که افراد مشهور در آن مشغول می باشند( پیتز ،۲۰۰۲ : ۳۹-۳۲؛ اسلک ،۱۹۹۶ : ۶۹-۴۸ )
فصل سوم
۳-۱- مقدمه
پژوهش علمی همواره با نوعی مساله یا مشکل آغاز می گردد ، هدف آن پیدا کردن جواب مسائل با بهره گرفتن از روش های علمی است، دشوارترین گام در روند پژوهش مشخص کردن مساله مورد مطالعه است.( حیدرعلی، ۱۳۷۳ : ۲۰) برای انجام هر پژوهشی، روش تحقیق نقش اصلی و اساسی داشته و به منظور انجام یک تحقیق، با عنایت به اهداف و موضوع و نیز دامنه آن، بایستی روش تحقیق خاصی را انتخاب کنیم.در این بخش به روش شناسی پژوهش حاضر خواهیم پرداخت ، چگونه ی انتخاب نمونه های مورد بررسی ، نحوه ی جمع آوری داده ها ی مورد نیاز ، وسیله ی جمع آوری داده ها و نوع روش های آماری مورد کاربرد در این پژوهش معرفی خواهدشد.
۲-۳- سوالات تحقیق
روش های تامین مالی در باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر ایران چیست؟
روش های تامین مالی باشگاه های فوتبال دسته یک انگلیس چیست؟
چه تفاوت ها و شباهت هایی بین روش های تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ای ایران و انگلستان وجود دارد ؟
۳-۳- مدل مفهومی
شکل شماره (۳-۱) : مدل مفهومی پژوهش
۳-۴- روش تحقیق
۳-۴-۱- از نظر هدف
این مطالعه از نظرهدف از نوع مطالعات کاربردی می باشد چرا که به دنبال ایجاد مدلی برای تامین مالی باشگاه های فوتبال حرفه ایی لیگ برتر در کشور می باشد.این پژوهش تنها به جنبه ی تئوریک نمی نگرد و به دنبال کاربردی نمودن موضوع در باشگاه های فوتبال حرفه ایی کشور می باشد. چون تحقیقات کاربردی تحقیقاتی هستند که نظریه ها، قانونمندی ها، اصول و فنونی که در تحقیقات پایه تدوین می­شوند را برای حل مسائل اجرایی و واقعی به کار می­گیرند. هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. به عبارت دیگر، تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می شود. (خاکی، ۱۳۸۷، ص ۲۰۲)
۳-۴-۲- از نظر روش
این پژوهش از نظر روش به شیوه ی توصیفی – تحلیلی اجرا خواهد شد.
۳-۴-۳- جامعه ی آماری تحقیق
جامعه در این پژوهش تمامی باشگاه های فوتبال لیگ برتر حرفه ایی ایران می باشد.که به قرار زیر تعریف می شود : باشگاه استقلال، نفت تهران ، صبای قم ، تراکتورسازی، سپاهان، ذوب آهن، پرسپولیس، شاهین، داماش گیلان، شهرداری تبریز، نفت آبادان، سایپا، فولاد، مس، راه آهن، ملوان،فجر سپاسی،مس سرچشمه می باشد.
۳-۵- نمونه آماری تحقیق و روش نمونه گیری
در این پ‍‍ژوهش نمونه با جامعه برابر می باشد و در واقع نمونه گیری ما از نوع سرشماری می باشد. در این پ‍ژوهش تمامی باشگاه های لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران در این پژوهش شرکت کردند ، همانطور که در بالا اشاره شد تعداد این باشگاهها در فصل ۱۳۹۰-۱۳۸۹ هجده باشگاه می باشد. انتخاب کشور خارجی به عنوان الگوی مبنا در این مطالعه پیشرفته بودن لیگ حرفه ای فوتبال ، شفافیت در اطلاعات مالی و اقتصادی فوتبال ، موثق و قابل اعتماد بودن اطلاعات و تجارب حرفه ای آن ها در برگزاری لیگ های حرفه ای فوتبال بوده است. در نتیجه نمونه ی دیگر ۵ باشگاه دسته یک در لیگ برترفوتبال حرفه ایی انگلیس می باشد،که به لیگ جزیره نیز معروف بوده و اکثر مواقع مثلث قهرمانی لیگ برتر انگلیس را تشکیل می دهند که عبارتند از : منچستریونایتد، چلسی، آرسنال، منچستر سیتی ، لیورپول البته تمرکز ما در این پژوهش بیشتر بر باشگاه منچستر یونایتدبه دلیل موفقیت بیشتر در امر تامین مالی، موجود بودن صورت های مالی ، دسترسی بیشتر به اطلاعات و ‌شفافیت اطلاعات مالی آن خواهد بود.
۳-۶- روش های گردآوری داده ها
در این مطالعه ما از پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته و همچنین جهت تکمیل داده های پژوهش از بررسی اسنادی که در این پژوهش صورت های مالی ( ترازنامه و صورت حساب سود وزیان ) باشگاه ها می باشد ، استفاده خواهیم کرد که در زیر شرح داده شده است .
از آنجا که پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی چگونگی تامین مالی باشگاه های منتخب حرفه ایی فوتبال لیگ های برتر ایران و انگلیس هدایت می شود ،برای نیل به این هدف مراحل زیر را دنبال خواهیم کرد :
- در بخش اول پژوهش به بررسی روش های تامین مالی باشگاه های حرفه ایی فوتبال لیگ برتر ایران می پردازیم، این پژوهش از نوع توصیفی – کاربردی بوده که در خلال آن از تحلیل اسنادی و پیمایش به طور آمیخته، استفاده خواهد شدکه ابزار در این قسمت علاوه بر پرسشنامه صورت های مالی باشگاه ها خواهد بود
- دربخش دوم پژوهش به مطالعه ی روش های تامین مالی باشگاه های حرفه ایی لیگ برتر انگلیس خواهیم پرداخت که انتخاب کشور انگلیس به صورت هدفمند از بین کشورهای توسعه یافته و پیشرفته در زمینه ی ورزش فوتبال و مطرح بودن آن در جهان صورت گرفته است که علاوه بر پیشرفته بودن دسترسی به اطلاعات مالی این باشگاه ها نیز امکان پذیر باشد. در بخش دوم برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز مربوط به کشورهای منتخب با مراجعه به متون و بررسی مقالات داخلی و خارجی ، استفاده از منابع کتابخانه ای ، بانک های اطلاعاتی و اینترنت، سایت های باشگاه ها و سایر منابع موجود و همچنین اطلاعات و گزارش های سالانه مالی که به صورت رسمی شده از طرف باشگاه های لیگ برتر حرفه ایی انگلیس و لیگ برتر اروپا منتشر می شود ،‌ مورد مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت.
- در بخش سوم به صورت مطالعه ی تطبیقی به بررسی و توصیف روش های تامین مالی باشگاه های حرفه ایی لیگ برتر ایران و باشگاه های دست یک انگلیس خواهیم پرداخت .
پس در حقیقت روش جمع آوری داده ها در این پژوهش از نوع ترکیبی است در حقیقت داده ها ی مورد نیاز در این پژوهش از طرق مختلف جمع آوری گردیده است که در ادامه به آن پرداخته می شود.برای جمع آوری داده های مورد نیاز از باشگاه ها ی لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران ، ابتدا مکاتبه ای با مدیر آن باشگاه انجام گردید و سپس به باشگاه مراجعه کرده و پرسشنامه ی طراحی شده در این زمینه را به مدیر مالی باشگاه یا کارشناس اداری یا حسابدار باشگاه تحویل داده و پس از تکمیل نمودن دومرتبه مراجعه کرده و پرسشنامه ها تحویل گرفته می شد.
برای تکمیل اطلاعات و اطمینان از صحت اطلاعات صورت های مالی باشگاه ها هم ( ترازنامه و صورت سود و زیان ) مورد بررسی قرار گرفت. برای جمع آوری اطلاعات ازباشگاه های فوتبال لیگ برتر انگلستان از سایت های معتبر در این زمینه استفاده نموده همچنین از گزارش های سالانه ی باشگاه ها که در سایت های معتبر،مجلات پژوهشی معتبر افشا می گردد استفاده شد، همچنین با مکاتبه ی اینترنتی با مدیر مسوول مجله ی دلویتی و تاچ شماره هایی از این مجله را دریافت نمودیم که تنها مجله ی مالی است که اطلاعات مالی و صورت های مالی باشگاهها ی حرفه ایی فوتبال اروپا را افشا نموده و همچنین مقایسه ایی بین درآمد زایی باشگاه های حرفه ایی لیگ برتر اروپا انجام می دهد.
بر این اساس جمع آوری اطلاعات در این مطالعه هم از طریق پرسشنامه بوده و هم از اسناد و مدارک استفاده نموده و از اطلاعات موجود در سایت ها، مجلات و کتاب های معتبر علمی نیز در تکمیل اطلاعات بهره گرفتیم.در این پ‍ژوهش ۱۸ پرسشنامه بین باشگاه ها ی لیگ برتر فوتبال حرفه ایی ایران توزیع گردید، ۹پرسشنامه برگشت داده شد که ۲ مورد از آن ها معیوب بوده و از محاسبات کنار گذاشته شد.۹ باشگاه در این مطالعه با ما همکاری نکردند و به پرسشنامه ها پاسخ ندادند و صورت های مالی شان را نیز در اختیار ما قرار ندادند
۳-۷- اعتبار یابی ابزار پژوهش
مقصود از پایایی^[۱۲۴] آن است که اگر ابزار اندازه‌گیری را در یک فاصله‌ی زمانی کوتاه چندین بار و به گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌گیری پایایی از شاخصی به نام “ضریب پایایی” استفاده می‌کنیم و اندازه‌ی آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می‌کند. ضریب پایایی “صفر” معرف عدم پایایی و ضریب پایایی “یک"، معرف پایایی کامل است. (خاکی، ۱۳۷۹، ص۲۴۵)
در این تحقیق برای سنجش پایایی پرسشنامه‌ها، یک مرحله پیش آزمون انجام گرفت. بدین صورت که ابتدا تعداد ۷ پرسشنامه در جامعه‌ی مورد نظر توزیع و جمع‌ آوری گردید و پس از وارد کردن داده‌ها، با بهره گرفتن از نرم افزار Spss ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) محاسبه گردید.

فرمول محاسبه‌ی آلفای کرونباخ به شرح زیر است.
j: تعداد زیرمجموعه‌ی سئوال‌های پرسشنامه
Sj2: واریانس نمرات هر زیر مجموعه
S2: واریانس کل
معمولاً آلفای کمتر از ۶،۰ پایایی ضعیف، ۶،۰ تا ۸،۰ قابل قبول و بالاتر از ۸،۰ نشان دهنده‌ی پایایی بالا می‌باشد. بدیهی است که هر چه این عدد به یک نزدیکتر باشد بهتر است.
در این تحقیق همانطور که ذکر شد پس از جمع‌ آوری داده‌ها از نمونه‌ی اولیه، داده‌ها وارد نرم‌افزار Spss گردید و ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که ضریب موردنظر برای پرسشنامه‌ها ۸۳۱۳٫ تعیین گردید.

 

Cronbach’s Alpha

N of Items

 

 

 

 

سوالات تحقیق
سوالات اصلی این پژوهش به شرح زیر است:

شاخص ها / متغیرهای شناسایی شده در موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان کدامند؟
میزان توانمندی هر کدام از شاخص ها / متغیرهای شناسایی شده در موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان به چه میزان است؟
آیا سیستم استنتاج فازی طراحی شده قادر به سنجش میزان موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان می باشد؟
فرضیه های تحقیق
فرضیه تحقیق، حدس بخردانه ای درباره رابطه دو یا چند متغیر بوده و بیانگر نتایج مورد انتظار است (بازرگان، ۱۳۸۶). بر اساس سوالات پژوهش حاضر، فرضیه های اصلی و فرعی پژوهش (با توجه به عامل‌ها و شاخص های مطرح شده در جدول فوق) به شرح زیر است:
فرضیه اصلی اول: مدیریت نیازمندی، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است
جهت بررسی رابطه موجود در فرضیه اصلی اول، فرضیه های فرعی زیر (با توجه به شاخص های تعریف شده در جدول ۲-۱) ارائه شده اند:
فرضیه فرعی اول:
تطابق نیازمندی های کسب و کار با راه حل های ارائه شده توسط سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است.
تطابق فرایندهای استاندارد سیستم با فرایندهای کسب و کار، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است.
هم سویی برنامه ها و راهبرد های فناوری اطلاعات با راهبرد های کسب و کار، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است.
پوشش کامل نیازمندی های کسب و کار توسط سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است.
امکان پذیری تغییر سیستم از قبیل فرایندها، خروجی ها، رابط کاربر، کدهای برنامه و … جهت تطابق با نیازمندی های کسب وکار سازمان مشتری (شخصی سازی)، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است.
تطابق و سازگاری اجزای سیستم مانند سخت افزار، نرم افزار، داده ها و اطلاعات با سیستم های پیشین سازمان، در موفقیت استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارای اهمیت است.
سایر فرضیات اصلی و فرعی پژوهش مطابق ساختار ارائه شده تدوین گردیدند.

جامعه آماری و حجم نمونه مورد تحقیق
نخستین گام در فرایند گردآوری داده ها، تعریف جامعه آماری و تعیین حدود و دامنه آن می باشد. جامعه آماری به کل گروه افراد، وقایع یا چیزهایی اشاره دارد که محقق می‏خواهد به تحقیق درباره آنها بپردازد (سکاران، ۱۳۸۱). یک جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد و یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند و پژوهشگر مایل است درباره صفت متغیرواحدهای آن به مطالعه بپردازد (بازرگان، ۱۳۸۶؛ صدقیانی، ۱۳۸۰). جامعه آماری در واقع، جامعه ای است که عملا زیر پوشش بررسی قرار گرفته است و یافته های تحقیق قابل تعمیم به آن می باشد.
قلمرو موضوعی تحقیق: باتوجه به موضوع تحقیق حاضر مبنی بر ارزیابی موفقیت پیاده سازی سیستم مدیریت منابع سازمان با بهره گرفتن از سیستم استنتاج فازی، قلمرو موضوعی تحقیق مورد نظر سیستم های اطلاعاتی مدیریت منابع سازمان می باشد. بر این اساس جامعه آماری خبرگان شامل تمامی خبرگانی می باشد که در حوزه سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان دارای دانش و تخصص کافی هستند. این افراد شامل کارشناسان و مدیران سازمان های تولید کننده نرم افزار، سازمان های ارائه دهنده مشاوره در زمینه پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی، دانشجویان و محققین با زمینه پژوهش در حوزه سیستم برنامه ریزی منابع سازمان می باشد.
قلمرو مکانی تحقیق: این تحقیق شامل سازمان های داخلی که اقدام به پیاده سازی ماژول های این سیستم کرده اند، می شود.
قلمرو زمانی: قلمرو زمانی تحقیق مذبور در بازه زمانی سال ۱۳۹۰انجام می گردد.
روش نمونه گیری
با توجه به عدم دسترسی به کلیه اعضای جامعه آماری، بررسی بر روی تعداد محدودی از اعضا در قالب نمونه آماری صورت گرفته است (صدقیانی، ۱۳۸۴). در این راستا به دلیل محدودیت تعداد کل خبرگانی که در حوزه ارزیابی شاخص های مرتبط با موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان و ارزیابی سازمان هایی که اقدام به پیاده سازی بخش هایی از این سیستم نموده اند؛ دارای تخصص لازم باشند و دسترسی به آن ها، پس از مشخص شدن جامعه مورد نظر؛ از انتخاب غیر تصادفی و قضاوتی که افراد تشکیل دهنده آن دارای خصوصیات افراد و سازمان های جامعه اصلی باشند، بهره گرفته شد.

نمونه آماری
نمونه آماری پژوهش مورد نظر با توجه به اطلاعاتی که از هر یک از خبرگان حاصل شده بود، انتخاب شد. از این رو، کارشناسان و خبرگانی مدنظر قرار گرفتند که حتی الامکان دارای مطالعات دانشگاهی و تجربه کاری در زمینه تحلیل، تولید و یا پیاده سازی مفاهیم و سیستم برنامه ریزی منابع سازمان باشند. اطلاعات کلی مربوط به نمونه آماری منتخب به ترتیب زیر می باشد:
متخصصین حوزه تحلیل و طراحی سیستم : تحلیل گر سیستم - طراح سیستم - آزمون کننده کیفیت سیستم‌- برنامه نویس- مدیر محصول - مدیر نصب و راه اندازی سیستم
متخصصین حوزه مدیریت : مدیریت ارشد- مدیر پروژه
۳-۸-۱) نمونه آماری خبرگان شامل در دسترسی می باشد که دانش و تجربه لازم را در زمینه پیاده سازی این سیستم دارا
می باشند. به دلیل محدودیت دسترسی به کل خبرگانی که در این حوزه دارای تخصص لازم هستند، در این پژوهش سعی شده تا مرحله ارزیابی شاخص ها با توجه به محدود بودن جامعه آماری که قادر به پاسخگویی به سوالات بودند، تا حد امکان بیشترین تعداد پاسخ دهندگان توسط روش نمونه گیری از نوع قضاوتی مدنظر قرار گیرند.
بر این اساس در تحقیق حاضر۱۰۳ تن از خبرگان که آشنایی کاملی با تولید و استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان دارند، با تکمیل پرسشنامه اول تهیه شده پژوهشگر، به ارزیابی میزان توانمندی متغیر های تعیین شده بر موفقیت استقرار سیستم مذکور پرداختند.
۳-۸-۲) نمونه آماری سازمان های منتخب شامل نمونه آماری سازمان های منتخب شامل سازمان هایی در دسترسی می باشد که در ایران ماژول های سیستم برنامه ریزی منابع سازمان را پیاده سازی نموده اند.
بر این اساس، ۷۸ سازمان داخلی که ماژول های سیستم برنامه ریزی منابع سازمان را پیاده سازی و استقرار نموده اند با تکمیل پرسشنامه دوم تهیه شده پژوهشگر، سازمان را بر اساس شاخص های مطرح شده امتیاز دهی نمودند. همچنین آن ها امتیاز کلی سازمان را در موفقیت پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع سازمان، تعیین نمودند.

معرفی ابزار های گردآوری اطلاعات
جمع آوری اطلاعات در هر تحقیقی باید با توجه به اهداف تحقیق، روش تحقیق و خصوصیات نمونه انتخاب شده صورت گیرد. بنابراین برای جمع آوری داده های مورد نیاز این تحقیق، از روش های گوناگونی استفاده شده است. روش های جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر در دو طبقه کلی جای گرفته اند که به شرح زیر می باشد:

هنگامی که ضابط پلیس ادله‌ای بدست آورد که جرمی از سوی طفل یا نوجوان ارتکاب یافته است.
دلیل ارتکاب جرم به گونه‌ای است که ضابط پلیس بر این عقیده است که چنانچه مرتکب تحت تعقیب قرار گیرد به احتمال زیاد محکوم خواهد شد.
نوجوان نزد ضابط اقرار می‌کند که مرتکب جرم شده است.
نوجوان قبلاً مرتکب جرمی نشده و ضابط اعتقاد دارد که تعقیب وی منفعت عمومی دربرندارد.^[۷۳]
خوب است مقنن ایرانی نیز با مقرر کردن شرایطی همچون موارد پیش گفته، اختیار صدور اخطار توسط افسران پلیس ویژه کودکان و نوجوانان را در باب جرایم خرد و کم اهمیت که البته باید به نحوی در قانون تصریح شوند، پیش بینی نماید.
در کنار صدور اخطار به نوجوان مرتکب بزه می‌توان حالاتی را تصور کرد که نیروی پلیس از آگاهی کافی طفل نسبت به آنچه که انجام داده و نتایج سوء تکرار آن، اطمینان نمی‌یابد. در چنین وضعیتی مطلع ساختن اولیاء یا سرپرست کودک و نوجوان و هشدار به آنها جهت تلاش بیشتر در تربیت و مراقبت از کودک و نوجوان نیز می‌تواند مفید واقع شود.
۲ـ اخذ تعهد به عدم تکرار جرم
همچنانکه ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ ، یکی از اختیارات قاضی را در صدور حکم نسبت به کودک و نوجوان، اخذ تعهد به عدم تکرار جرم دانسته، یکی از واکنش‌های نیروهای انتظامی ویژه کودکان و نوجوانان نیز،البته در جرایم سنگین‌تری که پاسخی شدیدتر را می‌طلبند، می‌تواند متعهد کردن نوجوان به دقت در اعمال خود و عدم تکرار رفتار بزهکارانه، باشد.
این اقدام که طبیعتاً پس از گفتگو و دادن تذکراتی توسط افسر پلیس در باب رفتار معارض قانون کودک، انجام می‌گیرد در عین حال که روشی است برای عدم ارجاع پرونده به دادسرا و دادگاه و بنابراین هدف مورد نظر ما در خصوص قضازدایی را تأمین می‌کند، با جدیت بیشتر نسبت به تدبیر پیشین می‌تواند نوجوان را متوجه درجه خطرناکی عمل خود بنماید و نوعی احساس پشیمانی و البته ترس از نتایج احتمالی در انتظار وی، در صورت تکرار بزه را در او ایجاد کند و به نظر می‌رسد که این احساس رعب که در اثر بیان واقعیات و پیامدهای ناگوار فعل انجام گرفته توسط نوجوان بوجود می‌آید،جنبه منفی نداشته باشد چرا که نه حاصل اذیت، آزار و یا تحقیر و یا تخفیف اوست و نه بیاناتی موهوم که جنبه عینی و واقعی ندارند بلکه باز کردن چشمان کودک و نوجوان است بر روی حقیقت ناپسند آنچه که انجام داده.

نکاتی همانند لزوم حضور اولیاء طفل به هنگام اخذ تعهد از وی و یا تعیین سن کودک و نوجوانی که این روش در مورد او قابل اجراست در قانون قابل اشاره و تصریحند.
۳ـ معرفی به مراکز حمایتی و درمانی
در بسیاری موارد نیروهای پلیس با کودکان و نوجوانانی برخورد می‌کند که مرتکب بزه شده‌اند و در عین حال از مشکلات متعددی رنج می‌برند. اعتیاد نوجوان به مواد مخدر، نداشتن ولی و سرپرست یا عدم صلاحیت آنها، مشکلات معیشتی، سوء تغذیه و بیماری‌های مختلف جسمی، عضویت در باندها و گروه‌های کودکان خیابانی و …. تنها بخشی از مسائلیست که با کمال تأسف،شمار زیادی از اطفال و نوجوانان کشور ما با آنها درگیرند. حال این پرسش ساده به میان می‌آید که توهین به این فرد، مجرم و بزهکار خواندن وی، سخت‌گیری به او، اعمال کمترین اغماض، ارسال چنین پرونده‌هایی به دادگاه بویژه در جرایم خرد و نهایتاً اتخاذ یک واکنش کیفری، دقیقاً با هدف حل کدام بخش از معضل این قبیل نوجوانان، صورت می‌گیرد؟
آنچه که این دسته از کودکان نیاز دارند کمک و مساعدت پزشکی، اجتماعی، روانشناختی، حقوقی و البته مالیست. هدف این نیست که با نهادن تکلیفی مالایطاق بر دوش دولت، رسیدگی به تمامی این کمبودها را از او بخواهیم و گفتار را به پایان ببریم. تمامی واحدهای اجتماعی و مردمی از جمله سازمان‌های مردم نهاد که امروزه در سرتاسر دنیا نقش فزاینده‌ای در حمایت از گروه‌ها و اقشار آسیب پذیر جوامع برعهده دارند، قادرند دولت را در رسیدگی به این کودکان یاری دهند البته به شرط آنکه فضا و پشتیبانی قانونی کافی دریافت کنند و از امکانات مالی دولت نیز بی بهره نمانند.
قاعده بیست و پنجم از مقررات پکن نیز بر آنچه که گفتیم صحه می گذارد به این ترتیب که:
از کلیه داوطلبان، سازمان‌های داوطلب، نهادهای محلی و سایر منابع جامعه دعوت خواهد شد که در جهت بازپروری نوجوانان در محیطی اجتماعی و در صورت امکان در درون واحد خانواده، سهم موثری را عهده‌دار گردند.
امکان دیگری که در قوانین برای استفاده افسران ویژه اطفال و نوجوانان می‌تواند در نظر گرفته شود، معرفی نوجوان به مراکزیست که کودک را در ترک اعتیاد، حرفه آموزی، رفع مشکلات روحی و اجتماعی، ادامه و یا بازگشت به تحصیل، اشتغال (البته بنحوی که متناسب با سن و وضعیت زندگی نوجوان باشد) و … یاری دهند.
بنابراین دور از ذهن نیست که پلیسی ورزیده و مجرب بنحو قانونی از این امکان برخوردار گردد تا در برخورد با جرایم سبک اطفال و با آگاهی از مشکلاتی که پیش روی آنهاست، ضمن معرفی کودک به یک مرکز مشاوره، درمان و یا سازمانی حمایت کننده، از ارسال پرونده به دادسرا و دادگاه چشم بپوشد و نقش خود را در مقابله با جرم بنحوی موثرتر ایفا نماید. طبیعتاً چنین اختیاری می تواند در قوانین مشروط به حصول شرایطی گردد،از جمله:
ندامت طفل یا نوجوان .
مشاروه پلیس با مددکار اجتماعی و یا روانشناس آگاه به امور نوجوانان در مورد پرونده مطروحه .
در جریان گذاشتن والدین و یا سرپرست قانونی کودک (در صورت دارا بودن و دسترسی) .
و یا سایر قیودی که مقنن ممکن است در این رابطه ضروری تشخیص دهد.
توسعه اختیارات قانونی پلیس ویژه اطفال و نوجوانان با تأکید بر آموزش پیش و ضمن خدمت آنها، تعامل این نهاد با مراکز حمایتی و درمانی خصوصی یا دولتی و نهایتاً رفع ریشه‌های شایع ارتکاب بزه کودکان، سبب می‌شود که بجای اتخاذ تدبیری نامناسب که هیچگونه ارتباطی با واقع ندارد و در خلاء به اصلاح نوجوان نظر می‌اندازد، واکنشی عینی و متناسب با نیاز کودکان و نوجوانان برگزیده شود.
ب: دادسرای کودکان و نوجوانان و قضازدایی
« در گذشته این اندیشه حاکم بود که مداخله دادسرا در فرایند رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان بزهکار ممکن است موجب ورود آسیب به آنان شود زیرا وارد ساختن طفل درفرآیند اقدامات دادسرا از یک طرف موجب طولانی شدن دادرسی و به تأخیر افتادن دسترسی طفل به دادگاه خواهد شد و از طرف دیگر ورود طفل در فرایند اقدامات دادسرا به نادیده گرفتن وضعیت آسیب ‌پذیر روحی وی منجر می‌شود.»^[۷۴]
اما باید گفت که در صورت وجود تخصص، دانش و اطلاعات کافی در زمینه نحوه برخورد با بزهکاری اطفال و نوجوانان، هیچ مانعی ندارد که تشکیلات خاص و ویژه نظیر پلیس ویژه اطفال و نوجوانان، دادسرا و یا دادگاه ویژه،پیش‌بینی گردد. در حال حاضر با توجه به ماده ۲۲۱ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۷۸ و تبصره ۳ بند « ن » ماده ۳ قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳ اصلاحی ۱۳۸۱ ، در نظام حقوقی ما دادسرای ویژه کودکان و نوجوانان وجود ندارد و جرایم اطفال مستقیماً در دادگاه مطرح شده، رسیدگی مقدماتی اعم از تعقیب و تحقیق با قاضیست اما باید این نوید را داد که با ابلاغ و اجرای لایحه آئین دادرسی کیفری این نهاد به سیستم عدالت کیفری اطفال و نوجوانان کشور ما، ورود پیدا خواهد کرد.
ماده ۲۸۵ این لایحه مقرر می دارد:
در معیت دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل آن شعبه ای از دادسرای عمومی و انقلاب با عنوان دادسرای ویژه نوجوانان به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و با حضور یک یا چند بازپرس، تشکیل می شود. تحقیقات مقدماتی جرایم افراد پانزده تا هجده سال به جز جرایم موضوع مواد ۳۰۶ و ۳۴۰ این قانون که بطور مستقیم از سوی دادگاه صورت می گیرد، در این دادسرا بعمل می آید.
تبصره ۱ : تحقیقات مقدماتی جرایم افراد زیر پانزده سال بطور مستقیم در دادگاه اطفال و نوجوانان بعمل می‌آید و دادگاه مذکور کلیه وظایفی را که طبق قانون برعهده ضابطان دادگستری و دادسرا است، انجام می‌دهد.
جرایم موضوع مواد ۳۰۶ و ۳۴۰ که مطابق نص ماده ۲۸۵ مستقیماً در دادگاه مطرح می شوند عبارتند از: زنا و لواط و منافیات عفت که شرعاً تحقیق در باب آنها ممنوعست و تعزیرات درجات هفت و هشت که بعلت خفیف بودن نیاز به تفحص و تحقیق خاص توسط دادسرای ویژه در خصوص آن ها احساس نمی شود.
باید توجه کرد که مطابق تبصره ۱ این ماده جرایم کودکان و نوجوانان زیر پانزده سال مستقیماً در دادگاه مطرح می شود، علت این امر شاید اعتقاد مقنن به ارتکاب جرایم سبک تر توسط این دسته از اطفال است که تحقیقات مقدماتی توسط دادسرای ویژه را نمی طلبد.
قضات دادسراها و نیز دادگاه های اطفال و نوجوانان باید واجد صلاحیت و ویژگی های خاص باشند تا هدف عالی دادرسی کیفری کودکان و نوجوانان که همانا انتخاب بهترین برخورد ممکن با کودک معارض قانون ضمن در نظر داشتن تمامی شرایط هر پرونده بطور مجزاست، تأمین شود و از هرگونه واکنش بدنام کننده پرهیز گردد. در همین راستا ماده ۴۰۹ لایحه اشاره می کند که:
قضات دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان را رئیس قوه قضائیه از بین قضاتی که حداقل پنج سال سابقه خدمت قضایی دارند و شایستگی آنان را برای این امر با رعایت سن و جهات دیگر از قبیل تأهل، گذراندن دوره آموزشی و ترجیحاً داشتن فرزند محرز بداند، انتخاب می کند.
پس از این توضیحات باید دید که اختیارات این نهاد ویژه به منظور جلوگیری از ادامه حضور کودک در نظام عدالت کیفری،کدامند.دادسرای ویژه در صورت تشکیل،با بهره گیری از اختیارات قانونی که خوشبختانه در لایحه قانون آئین دادرسی کیفری به آنها اشاره شده، قادر است رأساً به برخی از پرونده های مطروحه در زمینه بزهکاری اطفال خاتمه دهد و نقش خود را در راستای پرهیز از برچسب زنی مجرمانه در خلال دادرسی کیفری، ایفا نماید. تعلیق تعقیب و میانجیگری دو امکانی هستند که هم به جهت اهمیت و هم به سبب تصریح در لایحه فوق الذکر ذیلاً مورد بحث قرار خواهند گرفت.
۱ـ تعلیق تعقیب
«گاهی تعقیب نمودن متهم دارای ضررهای بیشتری از عدم تعقیب وی می باشد که در این حالت از مصلحت بودن تعقیب سخن به میان می آید. اصولاً در جرایم کم اهمیت که خسارات اجتماعی ناچیزی وارد نموده و یا انگیزه مجرم شرافتمندانه بوده باشد و یا تعقیب مجرم نفعی برای جامعه و شخص وی نداشته باشد، دادستان حق دارد با لحاظ شرایط قانونی از تعقیب مجرم صرف‌نظر نماید.»^[۷۵]
چنانکه می دانیم اصل قانونی بودن تعقیب که دادستان را بموجب قانون ملزم به تعقیب جرایم می‌داند، با اصل مصلحت بودن تعقیب کامل می شود به این معنا که دادستان که در جریان پرونده و اوضاع و احوال وقوع بزه است می تواند با بکارگیری نهاد تعلیق تعقیب در برخورد با جرم، راه نزدیکتر به صواب را برگزیند.
خفت جرایم ارتکابی اطفال و نوجوانان در غالب موارد و نیز تأثیر سوء برچسب زنی مجرمانه ناشی از ورود کودک به روند دادرسی رسمی، معلق نمودن تعقیب را در خصوص نوجوانان مرتکب بزه با حصول شرایط خاص، به اقدامی ارزشمند بدل می کند.
قاعده یازدهم از مقررات پکن نیز،با اشاره به نهاد دادستانی تأکید می‌کند که در رسیدگی به پرونده‌های نوجوانان از اختیاراتی در نظام قضایی مربوطه برخوردار باشند تا بنابر صلاحدید خود، بدون ارجاع به رسیدگی‌های رسمی، حسب مورد اتخاذ تصمیم نمایند.
در نظام حقوقی ما و در حال حاضر امکان استفاده از تعلیق تعقیب توسط دادستان به استناد ماده ۲۲ قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری مصوب ۱۳۵۶، میسر است و در قانون آئین دادرسی کیفری ۱۳۷۸ مطلبی در این خصوص به چشم نمی خورد اما ماده ۸۱ لایحه قانون آئین دادرسی کیفری در اقدامی بجا و مناسب این نهاد را مورد پیش بینی قرار می‌دهد به این نحو که:
در جرایم تعزیری درجه شش، هفت و هشت که مجازات آنها قابل تعلیق است، چنانچه شاکی وجود نداشته، گذشت کرده یا خسارت وارده جبران گردیده باشد و یا با موافقت بزه‌دیده، ترتیب پرداخت آن در مدت مشخصی داده شود و متهم نیز فاقد سابقه محکومیت موثر کیفری باشد، دادستان می‌تواند پس از اخذ موافقت متهم و در صورت ضرورت با اخذ تأمین متناسب، تعقیب وی را از شش ماه تا دو سال معلق کند. در این صورت، دادستان متهم را حسب مورد، مکلف به اجرای برخی از دستورهای زیر می‌کند:
الف ـ ارائه خدمات به بزه‌دیده در جهت رفع یا کاهش آثار زیانبار مادی یا معنوی ناشی از جرم با رضایت بزه‌دیده.
ب ـ ترک اعتیاد از طریق مراجعه به پزشک، درمانگاه، بیمارستان و یا به هر طریق دیگر، حداکثر ظرف شش ماه.
پ ـ خودداری از اشتغال به کار یا حرفه معین، حداکثر به مدت یک سال .
ت ـ خودداری از رفت و آمد به محل یا مکان معین، حداکثر به مدت یک سال.
ث ـ معرفی خود در زمان های معین به شخص یا مقامی به تعیین دادستان، حداکثر به مدت یک سال .
ج ـ انجام دادن کار در ایام یا ساعات معین در موسسات عمومی یا عام‌المنفعه با تعیین دادستان، حداکثر به مدت یک سال.
چ ـ شرکت در کلاس ها یا جلسات آموزشی، فرهنگی و حرفه ای در ایام و ساعات معین، حداکثر به مدت یک سال.
ح ـ عدم اقدام به رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و تحویل دادن گواهینامه، حداکثر به مدت یک سال.
خ ـ عدم حمل سلاح دارای مجوز یا استفاده از آن، حداکثر به مدت یک سال .