سایر اهداف

۴

جدول ۲-۱: انگیزه های سفر (علی اکبری، ۱۳۹۱: ۱۸۵)
۲- ۵ توسعه گردشگری
صنعت گردشگری بدون شک امروزه یکی از نیازهای اساسی کشور های مختلف جهان خصوصا آن دسته از کشورهایی که دارای استعداد و بستر مورد نیاز برای گردشگری هستند می باشد. این نیاز زمانی نمود پیدا می کند که ما از تاثیرات عمدتا مفید و موثر اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و تا حدی سیاسی گردشگری آگاهی داشته باشیم. از اینرو بحث توسعه گردشگری در مناطق مختلف چه در سطح محلی و منطقه ای و چه در سطح ملی و فرا ملی مورد توجه نهادهای گردشگری در کشورهای جهان قرار دارد.

در دهه­های اخیر صنعت گردشگری با تقاضای بالای سفر مواجه شده است به طوری که با توجه به آمارهای سازمان جهانی جهانگردی تعداد کل مسافران بین المللی در سال ۱۹۵۰به ۲۵ میلیون نفر، در سال ۱۹۶۰ حدود ۷۰ میلیون نفر، در سال ۱۹۸۰ بالغ بر ۵۶۰ میلیون نفر، در پایان هزاره به حدود ۷۰۰ میلیون و تا کنون به رقمی بیش از یک میلیارد نفر رسیده است. در این میان مهمترین عواملی که باعث گردیده تقاضای سفر با این شیب تند افزایش یابد عبارتند از: افزایش زمان اوقات فراغت، گسترش پدیده شهرنشینی، تغییر نگرش افراد نسبت به پدیده ی سفر و افزایش سطح درآمد ها. (رنجبران و زاهدی، ۱۳۹۰: ۳۹) بدین ترتیب نقش برنامه ریزی و توسعه صنعت گردشگری یکی از مسائل جهانی مورد توجه نهادها­ی این صنعت در عرصه بین الملل و داخلی قرار گرفته است.
۲- ۶ اجزای توسعه گردشگری
شناخت اجزای توسعه گردشگری و روابط متقابل بین آنها برای فهم برنامه ریزی گردشگری یک موضوع بنیادی است. این اجزا به شکل مقوله های مختلفی در ادبیات مربوط به گردشگری آورده شده اند. ولی همه آنها اجزای بنیادی مشابهی را شامل می شوند. اجزاء جهانگردی و یا گردشگری را می توان به صورت زیر تصور کرد:

• جاذبه ها و فعالیتهای گردشگری: تمام اشکال طبیعی، فرهنگی و ویژه و فعالیتهای مرتبط با آنها در یک ناحیه که گردشگران را برای بازدید جلب می کند.

• تاسیسات اقامتی: هتلها و سایر انواع تسهیلات و خدمات مربوط به آنها در جایی که گردشگران در طول سفرشان شب اقامت دارند.

• سایر تسهیلات و خدمات گردشگری: سایر تسهیلات و خدمات لازم برای توسعه گردشگری؛ مشتمل بر عملیات گشت و سفر ( که خدمات پذیرش نیز نامیده می شود)، رستوران ها و سایر تاسیسات غذاخوری، فروشگاه های صنایع دستی، سوغات، کالاهای مخصوص و محصولات در دسترس، بانکها، صرافی ها و سایر تسهیلات و خدمات مالی و پولی، دفاتر اطلاعات گردشگری، خدمات و تسهیلات پزشکی، تسهیلات امنیت عمومی و خدمات پلیس و اطفای حریق و تسهیلات ورود و خروج گمرک و مهاجرت.

• نظام حمل و نقل داخلی برای مرتبط سازی جاذبه ها و نواحی توسعه و حمل و نقل درون نواحی در حال توسعه؛ مشتمل بر تمام انواع تسهیلات و خدمات مرتبط با حمل و نقل زمینی، آبی و هوایی.

• سایر زیرساختها: علاوه بر حمل و نقل، سایر زیرساختهای ضروری؛ مشتمل بر تامین آب، نیروی برق، دفع زباله و فاضلاب، ارتباط راه دور نظیر تلفن، دورنما، همچنین در سطح ناحیه توسعه یافته، زهکشی نیز از مهمترین زیرساختهای مورد نظر است.

• عناصر سازمانی (نهادی): عناصر سازمانی لازم برای توسعه و مدیریت گردشگری؛ مشتمل بر برنامه ریزی نیروی انسانی و برنامه آموزش و پرورش، راهبردهای بازاریابی و برنامه های پیشبردی، ساختارهای سازمانی گردشگری در بخش خصوصی و عمومی، قانونگذاری و ضوابط مرتبط با جهانگردی، سیاستهای سرمایه گذاری بخش خصوصی و عمومی، و برنامه های اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی و کنترل اثرات می شود.

(ضرغام بروجنی، ۱۳۹۱: ۹۶) و (اینسکیپ، ۱۳۹۱: ۵۵و ۵۶)
۲- ۷ عوامل موثر در توسعه گردشگری
در توسعه و گسترش صنعت گردشگری علل و عواملی چند موثرند که کارگر (۱۳۸۶) آنها را اینگونه بیان می کند:

• گسترش شهرنشینی ۲- توسعه ارتباطات و سهولت دسترسی

۳- توسعه دانش و فرهنگ عمومی ۴- اصلاح قوانین کار و بهبود شرایط آن
۵- افزایش سطح درآمد ها ۶- جاذبه ها و اماکن مذهبی

• تبلیغات ۸- امکانات و تسهیلات

۹- جاذبه های طبیعی ۱۰- زمان و اوقات فراغت
۱۱- میراث های تاریخی ۱۲- فرهنگ و آداب و رسوم
۱۳- جاذبه های ورزشی ۱۴- مقررات حقوقی
۲-۸ گردشگری پایدار
سازمان جهانی جهانگردی گردشگری پایدار را اینگونه تعریف می کند:
گردشگری ای پایدار است که همزمان با حفظ و افزایش فرصتها برای آینده، نیازهای مناطق میزبان و گردشگران حاضر را تامین کند. مدیریت تمامی منابع با چنان دقتی انجام می شود که نیازهای اقتصادی، اجتماعی و زیباشناختی توسعه گردشگری به گونه ای تامین شود که تمامیت فرهنگی، فرآیندهای ضروری زیست محیطی، تنوع زیستی و سیستم های بقای حیات حفظ شود.(ضرغام بروجنی، ۱۳۸۹: ۲۹)
در سالهای اخیر بحثهای فراوانی در مورد گردشگری پایدار، مولفه ها و اهمیت آن از جانب سازمانهای بین المللی، دولتی، خصوصی، گروه های ذی نفع، صاحب نظران گردشگری و به ویژه جنبشهای زیست محیطی به گوش می رسد. مفهوم گردشگری پایدار ریشه در مقوله توسعه پایدار دارد که براتلند ساده ترین تعریف آن تحت عنوان “آینده مشترک ما” که عبارتست از بهره برداری نسل حاضر از منابع موجود بدون آسیب رساندن به نیازها و منابع نسل آینده، بیان می کند. بر این اساس گردشگری پایدار نیز به مفهوم پایداری در حوزه ی این مقوله می پردازد. (حیدری چیانه، ۱۳۸۹: ۹۷)
۲-۹ تاسیسات اقامتی گردشگری
یکی از نیازمندی های اولیه ی گردشگری وجود تاسیسات اقامتی است. گردشگران قبل از سفر خود نیاز دارند تا نسبت به محل اقامت خود در مقصد (چنانچه اقامت شبانه داشته باشند) مطمئن شده و در مورد آن اقدام نمایند. در حقیقت جاذبه های گردشگری به تنهایی موجبات سفر یا رونق این صنعت را فرآهم نمی کنند بلکه امکانات و شرایط برای جابه جایی و اقامت گردشگران نیز باید فرآهم باشد.(رنجبران و زاهدی، ۱۳۹۰: ۹۹) در واقع اقامتگاهها و خدمات پذیرایی به گفته گی^[۱] (۱۳۸۲) از اجزای تشکیل دهنده صنعت مسافرت است که خدماتی را در زمینه تامین نیازهای اصلی راحتی و کمک به مسافر ارائه می دهد.
هرچند تعریف پذیرفته شده ی یکسانی در رابطه با اقامت گردشگر وجود ندارد، ولی می توان به هر یک از تسهیلات معمول که اقامت شبانه را برای گردشگر ها میسر می نماید اطلاق گردد. (حیدری چیانه، ۱۳۸۹) درواقع اقامت را می توان به عنوان محصول گردشگری در کنار مواردی همچون جاذبه ها، غذا و نوشیدنی، حمل و نقل، تفریح و سرگرمی و غیره دانست. (ضرغام بروجنی، ۱۳۹۱). اقامتگاهها یا خانه های کرایه ای و تسهیلات مربوطه شامل جایی می شود که مسافر شب را در انجا به سر می برد و اصولا با توجه به کیفیت اقامتگاه، مقصد و هدف مسافرت، این مبلغ حدود بیست تا سی در صد کل هزینه های مسافرت را تشکیل می دهند.(گی، ۱۳۸۲: ۳۳-۳۲)
مجموع تاسیسات اقامتی درجه بندی شده در ایران تا سال ۸۸ حدود ۱۱۷۴ واحد با ۳۳ هزار و ۷۵۹ واحد ظرفیت اتاق و ۶۷ هزار و ۵۱۹ واحد ظرفیت تخت است که به ترتیب مشهد، تهران، استانهای مازندران و گیلان، اصفهان، شیراز و یزد بیشترین سهم را از تاسیسات اقامتی کشور در خود متمرکز کرده اند (علی اکبری، ۱۳۹۰: ۱۳۲)
۲- ۱۰ هتل
یکی از مهمترین و پرطرفدارین اقامتگاههای گردشگری هتل ها هستند که جزو دسته بندی تاسیسات گردشگری عمومی می باشد (جدول ۲-۲ ) . هتل ها مهمانسراهایی هستند که از تعداد اتاقهای زیادی برخوردارند و به غیر از تامین امکانات خواب خدمات دیگری از قبیل تریا، رستوران، استخر، سالنهای بدنسازی و فروشگاه های تهیه سوغات تدارک دیده شده است و همچنین برای جلب مشتریان خاص سالن هایی برای برگزاری سمینار، سخنرانی و جشن های مختلف پیش بینی شده است. (رنجبران و زاهدی، ۱۳۹۰: ۱۰۱) واژه هتل در تصور عمومی در سراسر دنیا از گونه های مختلفی از میهمانخانه ها برداشت می شود و در واقع به صورت پراکنده و در هر منطقه ای تقسیم بندی و درجه هایی برای آنها به نسبت خدمات و میزان تسهیلات و تشکیلاتشان داده می شود. این درجه بندی ها نمایانگر اقداماتی است که در بازار صورت می گیرد تا موجب جذب مسافر و میهمان شود. (گی، ۱۳۸۹: ۹۸)
به طور کلی هتل ها را با درجه بندی های مختلف می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:

• هتل فرودگاه: این نوع هتل در ۱۰ مایلی فرودگاه واقع شده است و برای مسافرانی که با قصد مسافرت و بازرگانی سفر می کنند تسهیلات و تجهیزات لازم ارائه می نماید.

• هتل سنتی: این هتل ها در مرکز شهرهای بزرگ و نزدیک مرکز شهر واقع شده است

• هتل بازرگانی (تجاری): این هتل ها در نقاط مختلف شهر قرار دارد و به عنوان اولین بازار مورد هدف تجار و بازرگانان می باشد. این هتلها یا بسیار مجلل هستند یا از نوع درجه های پایین می باشند.

• هتل آپارتمانی: این هتل حالت یک آپارتمانی دارد و فضای کافی و تجهیزات لازم برای گذراندن افراد ارائه می کند.