با توجه به مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری، مشاهده می شود که میزان آماره ی t بین دو متغیر جمع­گرایی فرهنگ سازمانی و عدالت توزیعی برابر با ۱۹/۴ است. از سوی دیگر میزان آماره ی t بین دو متغیر فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی برابر با ۶۴/۵ می باشد، بنابراین فرضیه تایید می شود با توجه به ضریب استاندارد هم می­توان گفت که میزان تاثیر عدالت توزیعی بر رفتار شهروندی از طریق جمع گرایی فرهنگ سازمانی برابر با ۱۸/۰ است.

۲- بین عدالت تعاملی و رفتار شهروندی سازمانی از طریق بعد جمع­گرایی فرهنگ سازمانی در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان رابطه وجود دارد.
با توجه به مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری، مشاهده می شود که میزان آماره ی t بین دو متغیر جمع­گرایی فرهنگ سازمانی وعدالت تعاملی برابر با ۲۸/۳ است. از سوی دیگر میزان آماره ی t بین دو متغیر فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی برابر با ۶۴/۵ می باشد، بنابراین فرضیه تایید می شود با توجه به ضریب استاندارد هم می توان گفت که میزان تاثیر عدالت تعاملی بر رفتار شهروندی از طریق جمع گرایی فرهنگ سازمانی برابر با ۱۵/۰ است.
۳- بین عدالت رویه­ای و رفتار شهروندی سازمانی از طریق بعد جمع­گرایی فرهنگ سازمانی در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان رابطه وجود دارد.
با توجه به مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری، مشاهده می شود که میزان آماره ی t بین دو متغیر جمع­گرایی فرهنگ سازمانی و عدالت رویه­ای برابر با ۴۰/۴ است. از سوی دیگر میزان آماره ی t بین دو متغیر فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی برابر با ۶۴/۵ می باشد، بنابراین فرضیه تایید می­ شود با توجه به ضریب استاندارد هم می توان گفت که میزان تاثیر عدالت رویه­ای بر رفتار شهروندی از طریق جمع گرایی فرهنگ سازمانی برابر با ۲۱/۰ است.
۴- بین عدالت توزیعی و رفتار شهروندی سازمانی از طریق بعد احترام فرهنگ سازمانی در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان رابطه وجود دارد.
با توجه به مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری، مشاهده می شود که میزان آماره ی t بین دو متغیر بعد احترام فرهنگ سازمانی وعدالت توزیعی برابر با ۱۹/۴ است. از سوی دیگر میزان آماره ی t بین دو بعد احترام فرهنگ و رفتار شهروندی سازمانی برابر با ۱۳/۸ می باشد، بنابراین فرضیه تایید می شود با توجه به ضریب استاندارد هم می توان گفت که میزان تاثیر عدالت توزیعی بر رفتار شهروندی از طریق بعد احترام فرهنگ سازمانی برابر با ۲۷/۰ است.
۵- بین عدالت تعاملی و رفتار شهروندی سازمانی از طریق بعد احترام فرهنگ سازمانی در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان رابطه وجود دارد.
با توجه به مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری، مشاهده می شود که میزان آماره ی t بین دو متغیر بعد احترام فرهنگ سازمانی وعدالت تعاملی برابر با ۸۷/۳ است. از سوی دیگر میزان آماره ی t بین دو بعد احترام فرهنگ و رفتار شهروندی سازمانی برابر با ۱۳/۸ می باشد بنابراین فرضیه تایید می شود با توجه به ضریب استاندارد هم می توان گفت که میزان تاثیر عدالت تعاملی بر رفتار شهروندی از طریق بعد احترام فرهنگ سازمانی برابر با ۲۱/۰ است.
۶- بین عدالت رویه­ای و رفتار شهروندی سازمانی از طریق بعد احترام فرهنگ سازمانی در سازمان تامین اجتماعی استان گیلان رابطه وجود دارد.
با توجه به مدل تحقیق در حالت اعداد معنی داری، مشاهده می شود که میزان آماره ی t بین دو متغیر عدالت رویه ای و بعد احترام فرهنگ سازمانی برابر با ۴۱/۱- است بنابراین فرضیه تایید نمی شود .
جدول ۴-۱۳) رابطه بین متغیرها

این نوع تعبیر از مفهوم ایرانی که بر مبنای نژادی بیان گردیده است، مربوط به همین چند دهه قبل است، همان تعبیری که ناسیونالیسم هایی چون آخوند زاده، تقی زاده و… آن را تئوریزه نمودندو تا پهلوی اول و دوّم آن را عملی ساختند ولی اینبار دکتر شریعتی لعابی تازه به آن اضافه نمود و آن ایدئولوژی مذهبی است. با این ایده که آن را از بن بست نژادی خارج نماید و انرژی تازه ای به آن بیافزاید، در این اثر تمام تلاشش بر آن است تا بگوید ایرانی ((آریایی)) همان عنصر باهوش، نجیب و آرام، توانست اسلام را از عرب جدا کند و استقلال خودرا تضمین نماید.
چنین طرز تفکری از سوی نخبگان و روشنفکران و ترقی خواهان برداشت آنان از مفهوم ملت، تحت تاثیر چند دهه از تحقیر ملی ناشی از اشغال سرزمین­های ایران توسط روسیه و مداخله خارجی و نفوذ اندیشه ناسیونالیسم لیبرال، بود.
این تفکر با نوعی میهن پرستی قوم گرایانه در هم آمیخت و نهایتاً به نوعی استبداد رضا خانی منجر شد. فعالانی چون تقی زاده، قزوینی، جمالزاده، کاظم زاده که در مجله کاوه و بعد مجله ایرانشهر قلم فرسایی نمودند، در جستجوی هویت قومی برای تحکیم هویت ملی و وحدت ملی برآمدند. آنان تنها نظر به یک قومیت واحد فارس داشتند که می خواستند مفهوم ملت و ایرانیت را در آن متبلور سازند و بقیه اقوام ایرانی را درون این قومیت هضم نمایند. لازمه این کار، حذف زبان های قومی، عادات، رسوم مختلف و دین بود.

احمد کسروی و محمود افشار که مقارن با روی کار آمدن سردار سپه به اتفاق همفکران خود انجمن ایران را تاسیس کردند در مجله آینده می نویسند:
((مطلوب ما حفظ و تکمیل وحدت ملی است منظور اینکه در تمامی مملکت زبان فارسی عمومیت داشته باشد، اختلافات محلی از حیث زبان، لباس، اخلاف و غیره محو شوند، ملوک الطویفی کاملاً از بین برود. لر، قشقائی، عرب، ترک و ترکمن با هر فرقی نداشته باشند. هر یک به لباس ملبس و زبانی تکلم نداشته باشند به عقیده ی ما اگر در ایران وحدت ملی از حیث زبان و اخلاف و لباس حاصل نشود، استقلال سیاسی و تمامیت ارضی ما به خطر خواهد افتاد.)) (غنی نژاد، همان ، ۳۲-۳۶)
جالب اینجاست که این افراد مفهوم ناسیونالیسم را از غرب اقتباس نمودند و بر این موضوع واقف بودند که دموکراسی و ناسیونالیسم در غرب ریشه تاریخی و ایدئولوژیک مشترک داشتند و هر دو از این اصل انقلاب فرانسه برخاسته اند که تمامی قدرت سیاسی را از آن مردم می داند. اما آنان مفهوم مردم را با مفهوم قومیت در آمیختند و برتفاوت بین مردم و ارزش­های متمایز آنها و سنت و شیوه زندگی تاکید ورزیدند. یعنی بجای اینکه مفهوم ناسیونالیسم را در معنای کلیت ایران در مقابل قدرت­های خارجی تفسیر نمایند، با دیدی کاهش گرایانه، شعارهای ناسیونالیسم را تبدیل به مقابله فومیت فارس در مقابل سایر قومیت­ها نمودند. این امر منجر به انکار حقوق شهروندی سایر اقوام شد. تنها به این دلیل که دارای زبان، مذهب و یاریشه قومی مشترک با گروه اصلی (فارس) نبودند. این تفکر عمیقاً غیر دموکراتیک است و با اصول اولیه پیدایش دموکراسی و ناسیونالیسم در تباین بود.
۱۰-۳- سیاست­های قومی و تاثیر آن بر هویت ملی
سیاست قومی، عبارت است از انواع استراتژی هایی است که از طریق آنها می توان تعاملات و روابط میان اقوام و دولت و مجموعه حاکمیت از یک سو و روابط میان اقوام با یکدیگر و با بدنه جامعه ملی از سوی دیگر، تنظیم و تحت قاعده در آورد. (صالحی امیری، ۳۱۱۳)
همه دولت ها، اغلب بدون آنکه خود معترف باشند و گاه بدون آنکه خود آگاه باشند، دارای سیاست قومی هستند که منظور همان رویکرد دولت در مقابل اقلیت های قومی است اینکه دولت چه راهکارهایی را در تعامل با اقوام و مدیریت قومی در یک کشور اتخاذ می کند، بیانگر سیاست آن دولت، در مقابل اقلیت­های قومی خواهد بود. در طول تاریخ ما شاهد دو نوع سیاست متفاوت دولت ها در برخورد با اقوام بوده­ایم:
۱-سیاست های منفی
۲-سیاست­های مثبت
منظور از سیاست های منفی، هر نوع سیاستی است ک در آن تلاش می شود تا اقلیت های قومی از صحنه اجتماعی، فرهنگی و یا سیاسی یک کشور حذف شوند. از نمونه این سیاست های می توان به موارد زیر اشاره نمود:
سیاست های نسل کشی – زبان کشی، اردوگاه های کار اجباری، قوم کشی، جابجایی جمعیت ها، تبعید و نابودی کلی یا گزینشی، تکفیر، پاکسازی قومی، همانند سازی، تکثیر گرایی نابرابر(برتون،۱۳۸۰: ۱۸۵-۱۹۶)
سیاست های مثبت: شامل قبول تکثرگرایی قومی مساوات طلبانه، قبول مشارکت اقوام در قدرت، پذیرش تکثر فرهنگی، توزیع عادلانه امکانات در مناطق قومی و برابر فرصت­ها برای کلیه شهروندان بطور کلی سیاست های قومی می تواند یک جمعیت قومی را به سوی دو مسیر متفاوت سوق دهد اولی همگرایی گروه ­های متفاوت در قالب یک واحد اجتماعی با حفظ اختلافات گروهی در چارچوب شهروندی مشترک از حیث تاریخی و دومی واگرایی و پیدایش تشتت، اختلافات و گسست ازهویت ملی جوامعی که اندکی بر سیاست­های قومی خود استوار مانده­اند آنان در عوض بین ترویج و گسترش دامنه جذب گروه ­های قومی منفرد و مجزا و حراست از مرزهای قومی و یا نفی وجود اقوام در حال نوسان بودند به همین منوال در سیاست های اقتصادی خود بین توزیع برابر منافع اقتصادی و سیاسی از یک طرف و بین اتخاذ تدابیر جهت تحقق نابرابری، در حال نوسان بودند. (مارجر،۱۳۷۵: ۲۲۸)
اینکه چرا حاکمیت­ها در تعامل با اقوام سیاست­های متفاوتی را بر می گزینند، بستگی به عوامل متعدد تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی و ایدئولوژیک دارد نوع ساختار سیاسی از نظر دموکراتیک یا سلطه­گر، متمرکز یا غیر متمرکز و یا مردم سالار و یا اقتدارگرا می تواند بر نوع سیاست نظام در برابر اقلیت­های قومی تاثیر گذارد اصولاً قشر بندی قومی در یک جامعه بستگی دارد به ماهیت تماس داخلی بین گروه­ ها و منابع کمیابی است که آنان برایشان رقابت می کنند، از طرفی تاثیر دولت بر تمایل به آن گروه یا این گروه قومی، موجب به هم خوردن معادله قدرت در یک سیستم متکثر قومی می شود. گر چه امروزه ما شاهد دگرگونی بسیار سریع در ماهیت روابط دولت با سایر اقلیت ها هستیم، و نوعی تقارب اجتماعی در اصول جهانی بشر، مانع استفاده مفرط از خشونت علیه گروه ­های اقلیت در یک ساختاری سیاسی می باشیم، ولی در کشورهایی که دارای نظام سیاسی سرکوبگر و غیر دموکراتیک است، سیاست های قومی بر اساس نوعی فضیلت یا برتری قوم حاکم بر سایر اقلیت ها طراحی می شوند با این تصور که قدرت حکومت مرکزی قوم اکثریت، با مطالبات اقوام اقلیت نسبت عکس دارد یعنی هر اندازه حکومت مرکزی اکثریت بتواند از ابزار زور و سرکوب و یا سیاست­های ضد قومی استفاد نماید می توان تمایلات قومی را نزد سایر اقلیت­ها کاهش دهد.
غافل از اینکه اساساً قرار گرفتن، معادلات سیاسی بر مدار قدرت و زور در سیستم سیاسی داخلی یک کشور، حاکی از نوعی گسست سیاسی است (غراباق زندی،۱۳۸۵: ۱۱۲)
که می تواند زمینه مداخله سیاسی و یا نظامی کشورهای دیگر را فراهم نماید تحولات سیاسی چند دهه اخیر در خاورمیانه و حتی تحولات امروزی نظیر انقلاب­های سوریه، عراق، لیبی، سودان، کوزوو، روسیه و… نشان از دگرگونی در جغرافیای سیاسی کشورها است. جدایی جغرافیایی و فاصله مرزها نمی تواند مانع از آن شود که سایر کشورها در نظم داخلی کشورهای دیگر دخالت نکنند بکارگیری زور و خشونت مفرط علیه گروه های قومی و نژادی و یا اتخاذ سیاست های تبعیض آمیز در توزیع عادلانه منابع می تواند افکارعمومی را تحت تاثیر قرار دهد و زمینه ی حمایت از اقلیت های قومی را با تمسک به اصول اولیه حقوق بشر دوستانه که مورد قبول جامعه جهانی باشد را فراهم نماید.
با این توصیف از حوزه سیاسی مطالعات سیاسی و مطالعات قومی، مشاهده می شود که این حوزه از مرزهای جغرافیایی یک کشور بسیار گسترده تر است لذا پیگیری روش های سنتی و قدیمی، نظیر یکپارچه سازی قومی، یا اعمال زور و خشونت و یا تبلیغ یک ایدئولوژی خاص و یا زبان و فرهنگ خاص، نمی­تواند پاسخگوی نیازهای فعلی جوامع چند قومیتی باشد و به همگرایی ملی و وحدت ملی نمی انجامد.
در واقع رابطه قدرت حاکم و اقوام و میزان نفوذ و مشروعیت آن بین اقوام ساکن در یک کشور بستگی به عملکرد یک نظام سیاسی در یک بازی قاعده مند دو طرفه و مبتنی بر قبول سرنوشت یکسان برای همه آحاد و اقوام ساکن در آن محدوده ی سیاسی است منسجم ترین دولت ها، آنهایی هستند که دارای علت وجودی یا آرمان سیاسی بوده که موجب هم بستگی مردم کلیه مناطق شود. (مقصودی، ۲۸) این نیروی برتر می تواند بر کلیه عوامل واگرا ساز غلبه کند و مانع از هم پاشیدگی وحدت ملی گردد.
با این توضیحات اهمیت توجه به حوزه ی سیاسی در سیاست قومی حوزه مطالعات سیاسی اقوام، برای کسی پوشیده نخواهد ماند به همین جهت آشنایی هر چه بیشتر با سیاست های قومی متداول به شرح چند نمونه ازآنها خواهیم پرداخت.
سیاست همانند سازی : همانند سازی عبارت از فرایند تقلیل تمایز است و زمانی بکار می رود که اعضاء دو یا چند جامعه، از گروه ­های نژادی و یا اجتماعی مختلف، با یکدیگر روبرو شوند هدف از این سیاست ها عبارت از ترکیب بیولوژیکی، فرهنگی، اجتماعی و روانی گروه ­های متمایز به منظور ایجاد جامعه یک­دست قومی است.
نتیجه این سیاست پیدایش یک جامعه متجانس و همگن است که موجب حل شدن گروه ­های اقلیت قومی در گروه ­های قومی اکثریت شده و دیگر هیچگونه ادعایی علیه دولت، مبنی بر توزیع غیر عادلانه منابع ثروت و قدرت پیش نمی آید. این سیاست ممکن است مشتمل بر دو بعد فرهنگی و ساختاری باشد بعد فرهنگی بیانگر تبعیت و پیروی یک گروه قومی از خصایص فرهنگی گروه دیگر در زمینه زبان، مذهب، و… می باشد هدف از اجرای این سیاست رفع تمایز رفتاری و ارزشی بین گروه ­های قومی است. این نوع پذیرش فرهنگی برخاسته ازمقوله انتخاب آزادانه فرد است ولی تجربه نشان داده است که پذیرش این سیاست توسط گروه ­های فقیر قومی با رضایت مندی نیست، بلکه به منظور استفاده از منابع مختلف اقتصادی و یا منزلتی گروه قومی مسلط، صورت می گیرد.(ساعی، ۱۳۷۴: ۱۲۰)
نوع دوم از همانند سازی، همانند سازی ساختاری است بر خلاف سیاست همانند سازی فرهنگی که هدف از آن تاثیر گذاری روی رفتارها و ارزش­ها و عقاید بود، همانند سازی ساختاری عبارت از پخش شدن گروه ­های قومی اقلیت در نهادهای مختلف جامعه به همراه ایجاد قرار دادهای اجتماعی با گروه حاکم است، که در نهایت منجر به انحلال اقلیت قومی می شود. این سیاست در دو سطح صورت می گیرد:
۱-سطح ابتدایی (شخصی)
۲-سطح ثانویه (رسمی) (مرشدی، ۱۳۸۶: ۲۵)
در نوع اول تعامل اجتماعی به صورت نشست های اجتماعی دوستانه، کلوپ همسایگی جلسات دوستانه و نهایتاً ازدواج می باشد.
در سطح ثانویه مستلزم مساوات در دست یابی به قدرت و مزایا در درون نهادهای عمده جامعه نظیر اقتصاد، سیاست، آموزش و پرورش است. این سیاست مستلزم تصویب و اتخاذ سیاست هایی برای ارتقاء بخشی جایگاه اقوام و یا حداقل لغو ممنوعیت اشتغال و تحصیل آنان می باشد. در این سطح دولت می تواند همانند سازی بیشتری را انجام دهد. دولت با اتخاذ تدابیر حقوقی، تسهیل ورود اقلیت ها را به سیستم رسمی حکومتی، تضمین می نماید. (همان، ۲۳۴)
سیاست قوم کشی: هدف ازاین سیاست از بین بردن فرهنگ یک قوم و جایگزینی آن با فرهنگ دیگر است. بدون آنکه دست به نابودی فیزیکی آن قوم و یا حتی جابجا کردن سرزمین آنان شود. فرهنگ جایگزین نیز عموماً فرهنگ فاتحان یا استعمارگران و یا قوم مسلط است. با فرهنگ زدایی از یک قوم، در نهایت آن قوم به عنوان یک گروه متمایز از بین می رود. ( برتون،۱۳۸۰: ۱۸۹)
سیاست زبان کشی: این سیاست منجر به از میان رفتن زبان یک قوم می شود این سیاست غالباً با خشونت یا سرکوب گیری صورت نمی گیرد زیرا این سیاست ها مخالف افکار عمومی و قوانین حقوق بشری را به همراه دارد.
در عوض سیاست زبان کشی از طریق آموزش اجباری زبان قوم مسلط یا زبان رسمی دولت صورت می­گیرد که نوعی سیاست توسعه فرهنگی است (همان، ۱۸۹)
سیاست جابجایی جمعیت: نوعی از سیاست قومی که دولت ها برای ایجاد تغییر فرهنگی در یک منطقه و یا کاهش نسبت اکثریت قوم بومی در منطقه، اقدام به اجرای آن می نماید در طول تاریخ و در حاکمیت های متفاوت در ایران این سیاست ها جهت کنترل اقوام بومی منطقه اجرا شده است
سیاست تکثر گرایی: هدف از این سیاست، حفظ یا تشدید تفاوت­های موجود میان گروه ­های قومی است بر خلاف سیاست همانند سازی ارائه سیاست های تکثرگرایانه بر اساس اصل حقوق جمعی و گروهی و نه حقوق فردی بنا شده اند.(فرهانی، ۱۳۸۳: ۴۴)
این سیاست به صورت زیر اجرا می شود : ۱- تکثر گرایی مساوات طلبانه ۲- تکثر غیر مساوات طلبانه، در سیاست تکثر گرایی برابر، گروه ­های قومی تبدیل به گروه ­های ذینفع سیاسی می شوند که بر منافعی با یکدیگر رقابت می کنند که بر اساس ضوابط سیاسی مورد پذیرش عموم طراحی شده است (همان، ۱۹۲)
سیاست تکثر گرایی برابر می تواند شامل کثرت فرهنگی و یا سیاست ترجیحی قومی باشد اولی در قالب دو زبانه با هدف مساعدت اقلیت ها در صیانت از همبستگی فرهنگی شان و ترویج مساوات قومی و دسترسی به موسسات اجتماعی و اقتصادی و رفع تبعیض قومی است دومی هم عبارت است از برنامه های ارتقاء وضعیت اقتصادی و آموزشی اقلیت های قومی است که در گذشته شدیداً قربانی تبعیض شده اند (مارجر،۱۳۷۵: ۲۴-۲۴۲). سیاست پذیرش چند گانگی که به سیاست فرهنگ، سیاست هویت و یا چند فرهنگ گرایی نامیده می شود، فقط حوزه سیاسی را حوزه همسان می داند، در آن حوزه، حقوق گروهی و فرهنگی جایگزین حقوق فردی و شخصی می شود. (غراباق زندی،۱۳۸۵: ۳۵)

و
با توجه به نگاشت‌های منبع و هدف گروه‌وار داریم:
و
همچنین داریم:
گزاره ۲-۱۳٫ اگر یک ریخت بین گروه‌وارهای و باشد، آن‌گاه:

1. 1. 1. برای هر،.

   

1. 1. برای هر، .

برهان قسمت۱-
ابتدا نشان می‌دهیم برای ، . از آن‌جا که نگاشت پوشاست، موجود است که . بنابراین
پس
قرار می‌دهیم، و =. در این‌صورت داریم:
بنابراین طبق گزاره۲-۳ قسمت ۱ ، . یعنی.
برهان قسمت۲-
قرار می‌دهیمو. داریم:
و
در نتیجه طبق گزاره ۲-۳ قسمت۴،. یعنی.■
تعریف ۲-۱۴٫ ریخت پوششی گروه‌وارها
فرض کنید و دو گروه‌وار باشند. اگر برای هر ، تحدید یعنی دوسویی باشد، ریخت از گروه‌وارها، یک ریخت پوششی نامیده می‌شود.
تعریف ۲-۱۵٫ ریخت پوششی منظم
فرض کنید و دو گروه‌وار باشند. اگر برای تمام اشیاء از و تمام عناصر ، همه‌ی عناصر طوقه باشند یا هیچکدام طوقه نباشد، ریخت پوششی از گروه‌وارها را منظم می‌نامیم.
تعریف ۲-۱۶٫ گروه مشخصه
فرض کنیدیک ریخت از گروه‌وارها باشد. برای یک شئ ، زیرگروه از گروه مشخصه ی درنامیده می‌شود.
نتیجه ۲-۱۷٫ اگر ریخت پوششی باشد، آن‌گاه ،را به ‌طور یکریخت بهمی‌نگارد.
برهان. چون یک ریخت پوششی است پسدوسویی است. اگررا بهتحدید کنیم،یک نگاشت دوسویی است. از طرفی چون عمل گروه شی‌ای را همان عمل گروه‌وار تعریف می‌کنیم ونیز یک ریخت گروه‌واری است پس، یعنیهمریختی گروهی نیز می‌باشد. بنابراین یک همریختی یک‌به‌یک و پوشاست، پس یکریختی می‌باشد.
تعریف ۲-۱۸٫ ریخت پوششی جهانی
فرض کنید و دو گروه‌وار باشند. اگر هرپوشش را بپوشاند، یعنی اگر برای هر ریخت پوششی یک ریخت پوششی یکتایازگروه‌وارها موجود باشد به‌‌طوری‌که، آن‌گاه ریخت پوششی از گروه‌وارهای متعدی، ریخت پوششی جهانی نامیده می‌شود.
تعریف ۲-۱۹٫ زیرگروه‌وار
یک زیرگره‌وار از گروه‌وار یک جفت از زیرمجموعه‌ها می‌باشد که ، و شرایط زیر برقرار باشد:
۱-، و
۲- برای هراگر تعریف شده باشد، آن‌گاه . یعنیتحت عمل ترکیب بسته باشد.
۳- برای هر ،باشد.
مثال ۲-۲۰٫اگر یک گروه‌وار باشد، مجموعه‌ییک زیر گروه‌وار از رویمی‌باشد، زیرا
بنابراین
۱-
و همچنین داریم:
و
۲- فرض کنیدوتعریف شده باشد. در این‌صورت داریم:
بنابراین ، پس .
درنتیجه
۳- فرض کنید، داریم:
با قرار دادن و، طبق گزاره۲-۳،قسمت۴، چون=
بنابراین . لذا .
هموتوپی مسیرها در گروه‌وار:
هموتوپی بین دو مسیر در گروه‌وار به دو دسته تقسیم می‌شود:

سیب زمینی و حنا و گیاهانی که طبع سرد دارند را بر روی قسمتهای سوخته بدن می گذارند. و این امر موجب تسکین درد و حتی مانع تورم سوختگی های سطحی می شود.
۲-۶-۶- درمان سرما خوردگی
برگ درخت بید را می کوبند و در آب گرم می جوشانند و با همان آب به خود بخور می دهند.
۲-۶-۷- درمان دررفتگی استخوان
با روغن محلی حیوانی، محلی را که در رفته را به آرامی ماساژ می دهند و با مهارت و فنونی خاص آن را می کشند و یا ضربه ای ماهرانه به محل در رفتگی می زنند تا استخوان جا بیفتد، که هم اکنون استادان محلی از این شیوه درمانی زیاد استفاده می کنند.
۲-۶-۸- درمان درد پهلو و سینه
سرگین (فضولات) گاو و خر را پودر می نمودند و آنها را داغ می کردند و در درون کیسه ای می ریختند و به سینه خودمی بستند تا گرم نگه دارد و موجب کاهش درد می شود.
۲-۶-۹- درمان سر درد
رگ خاصی از درون پیشانی را پیدا می نمودند و با مهارت افرادی خاص که در این زمینه تجربه داشته اند، مقدار بسیار کمی از آن رگ را می شکافتند و بعد از آنکه چند قطره خون از آن خارج می شد آن را با پارچه ای پانسمان می نمودند و این کار به مرور زمان موجب رفع درد سر می شده است و بعضا برای رفع درد سر برگ حنا را که طبع سرد دارد می کوبند و بر سر می مالند.

۲-۶-۱۰- درمان یبوست
برای روانی شکم از گیاهانی مانند چهار ماهنگ، هلیله سیاه، میوه درخت کنار و هندوانه ابوجهل«گلگلانجک» و سایر گیاهانی که مسهل هستند مصرف می کنند.
۲-۶-۱۱- درمان چشم گرفتگی نوزاد
برای رفع چشم گرفتگی نوزاد شیر مادر را در چشمان او می ریزند.
۲-۶-۱۲- درمان چشم زخم
انسانها معتقد به چشم زخم، شئ و یا کار مورد نظر را با نفس می دمند، سپس آب دهان به طرف آن می ریزند که در اصطلاح عامه «تف زدن» یا«نظر چین» میگویند.
۲-۶-۱۳- شکست و بند در طبابت عامیانه
استاد محلی بعد از اینکه استخوان محل شکسته شده را با فن و فوتی خاص و در عین ملایمت با روغن حیوانی مشت و مال می دهد. عدس را کاملا پودر می نمایند و با تخم مرغ قاطی می کند و آنقدر هم می زند که به حالت خمیر مایه ای چسپناک در بیاید و این خمیر مایه را به قسمت شکسته شده استخوان می چسباند و بعد از آن چوب های صاف درخت خرما را به صورت منظم دور تا دور محل شکسته شده قرار می دهند و بعد از جوش خوردن محل شکسته شده، آنها را باز می کنند. که در طبابت عملی و امروزی محل شکسته شده را اصطلاحا (گچ گیری) می کنند.
۲-۶-۱۴- آئین داغ و پوست
«آخرین چاره داغ است»این ضرب المثل رایج است و نیمه آیینی در هرمزگان و به ویژه در مناطق سندرک و بشاگرد است.
کوششی است در جهت درمان افرادی که بر اثر سقوط از بلندی دچار گرفتگی شدید عضلانی شده یا به خاطر سرما خوردگی و سرما زدگی به رخوت و سستی و بی رمقی مبتلا می شوند. بیمار زمانی از روش طب سنتی استفاده می کند که از مراجعه به پزشک و استفاده از داروها نتیجه نگرفته باشد. پس به توصیه بزرگان قوم و پیران با تجربه مراسم داغ و پوست برگزار می شود.در اجرای این مراسم به سعد و نحس روز و ساعت توجه ویژه می شود. پیش ملای محل رفته ساعت خوش می کنند و با توجه به اینکه زمان اجرای مراسم شب است سعی می کنند شب های زوج را انتخاب نمایند به جز شب شنبه که آن را بدشگون می دانند. برای درمان بیماری بزی سالم و فربه و درشت اندام را بر می گزینند و به گونه ای که پوست آن متناسب با تن بیمار باشد. رنگ موی بز باید سیاه یک دست بوده و بر پوست آن هیچ نشانه زخم و بریدگی نباشد.برای بیمار مرد از پوست بز ماده و نزار (نازا) و برای بیمار زن از پوست بز نر استفاده می شود.بز را سه روز قبل از انجام مراسم آب و گیاهانی کافی می دهند و به اصطلاح«پاک خوار» می کنند.این باور در میان اقدام دیگر نیز سابقه دارد.در شب مراسم،استاد (دلاک) یا دایه (ماما) و در صورت نبودن آن ها مرد یا زن با با تجربه ای وسایل کار آماده می کند. از میخ بلندی با دسته چوبی یا نوک انبری برای داغ کردن استفاده می شود،مقداری داروی گیاهی مثل قرص کمر،زنجبیل، هل ، اویشن، مورد ، زدر چوبه و پوست خشک شده درخت کرت را فراهم کرده ،؛ می کوبند و به صورت پودر در می آورند صاحب مجلس برای شب موعود بستگان و آشنایان و همسایگان را دعوت می کند و سعی می شود در میان دعوت شنوندگان پیرمردان و پیرزنان خوش مشرب باشند تا به مجلس شور و گرمی بخشد.قبل از انجام مراسم بیمار را به حمام می برند و او را آماده اجرای مراسم می کنند سپس بز را با آدابی خاص همراه با صلوات حاضران ذبح می کنند.
پیش از ذبح بر پیشانی بز خاک سرد سرخ (گلک) می مالند و سپس هفت گام به سوی قبله می برند بعد به آن آب داده و ذبح می کنند. بیمار انگشت شصت پا را در خون می زند و اندکی از خون را به پیشانی بیمار هم می کشند.آن گاه پوست بز را می کنند به گونه ای که هیچ آسیبی نبیند، همانگونه که برای ساختن مشک پوست را می کنند. سپس داروهای آماده شده را درون پوست ریخته و آن را آغشته به دارو می کنند.در اتاق بیمار آتشی از چوب درخت کهور، کرت می افروزند تا هم اتاق گرم شود و هم ابزار دفاع فراهم گردد.استاد بیمار را به پشت سر خوابانده چند نقطه از بدن او را که کوفتگی شدید دارد و بیشتر نزدیک شانه ها و اطراف مهره های کمر است با میخ سرخ شده در آتش داغ می کند، عمل داغ کردن را نقطه داغ و درد می نامند آن گاه پوست را گرم بر تن بیمار می پوشانند و برای اینکه پوست راحت به تن برود در قسمت گردن آن را کمی چاک می دهند.بیمار را در بستر زیر چند پتو جل پوش می کنند تا گرما و حرارت عضلات و استخوان ها را فرا گیرد و بدن به عرق بنشیند و باور دارند هرچه این حرارت بیشتر باشد در شفای بیمار بیشتر تاثیر دارد. گاه نیز برای نتیجه گیری بهتر بیمار را در چاله ای که از قبل در آن آتش افروخته و گرم کرده اند می خوابانند اهالی مجلس با فرستادن صلوات و دعا و آرزوی سلامتی بیمار سعی می کنند او را دلداری دهند و نگذارند بخوابد. پس اینکه بیمار هفت تکه گوشت کباب شده از بز را که از قسمت های مختلف لاشه جدا کرده شده بخورد، می تواند بخوابد، اما اطرافیان تا صبح بیدار می مانند و همه گوشتها را در همان مجلس می خورند.هیچ کس حق ندارد تکه ای از گوشت یا استخوان را از مجلس خارج کند زیرا بر این باورند که هیچ یک از اعضای بز نباید به چنگ حیوانی بیفتد یا سگ و گربه به این گوشت ها و استخوان ها دندان بزنند، که در اینصورت نه تنها بیمار بهبود نمی یابد بلکه درد و مرض او نیز بیشتر می شود. اهل مجلس برای اینکه تا صبح بیدار بمانند و همه گوشتها نیز همان شب خورده شود با گفتن قصه به خواندن شروه و خنده و شوخی شب را به سحر می کشانند. در این مدت بیمار همچنان جل پوش است و حق برخاستن از بستر را ندارد غیر از مدعوین هر کس که بخواهد به مجلس بیاید آزاد است اما باید نجس و جنب نباشد.همچنین سرپرستان بیمار دقت می کنند افراد شور چشم دعوت نشوند و نیز سعی می کنند تکه ای گوشت بز چه خام و چه پخته سرقت نرود، زیرا می پندارند آدمهای حسود و کینه توز به سبب دشمنی گوشت را جلوی سگها می اندازند تا بیمار شفا نیابد.هنگام سحر استاد که مراقب بیمار است و معتقد است تن او هفت عرق کرده به آرامی پوست را از تن او در آورده و بیمار را مدتی کوتاه همچنان جل پوش نگاه می دارد تا پوست و عضلات عرق کرده در معرض هوا قرار نگیرد و کم کم با هوای اتاق مانوس شود.
با کم کردن پتو بیمار به اصطلاح سبک می شود. و او را به حمام می برند و با آب گرم می شویند و بر او لباس می پوشند و با پاشیدن گلاب او را خوشبو می سازند.اگر بیمار جوان باشد بر چشم هایش سرمه می کشند و تا سه روز او را از چشم نامحرمان دور می کنند. در این مدت همچنان او را گرم نگه می دارند و به او غذای گرم می دهند.پوستی را که از تن بیمار بیرون آورده شده همراه با کله، پاچه با استخوانها در گودال عمیق، دور از چشم دیگران پنهانی به خاک می سپارند تا هیچ حیوانی نتواند بخورد. در بعضی مناطق پوست را بر درختی میان خارها پنهان کرده و تنها استخوانها را دفن می کنند.با دفن پوست و استخوان بز مراسم پایان می گیرد و همه امیدوار به بهبودی بیمار می شوند.آنچه این مراسم را به گونه ای آیینی می نمایند باورهای نهفته در آن است.نخست انتخاب حیوان قربانی است. بز حیوانی است که جن و غول با آن مانوس است و گاه اجنبه و غولها به شکل بز در می آیند. اعراب بادیه نشین قبل از اسلام بر اساس این باورها شعرها و داستان ها گفته اند.در مروج الذهب آمده است: پاهای غول به شکل پای بز است. وقتی غول در بیابان ها معترض ایشان می شد شعری می خواند که مضون آن این است:
«ای پای بز هرچه خواهی بانگ بزن که ما زمین همواره و راه را رها نخواهیم کرد.»
و در جای دیگر می نویسند:
«من با یک غول در بیابان گیر کردم که وقتی شب در آمد صدا می کرد.»
یکی از شعرا در وصف آن می گوید:
«شم بز باساق پای چاق و مژه ای که به خلاف مژه انسان دراز است.»
بز ذر افسانه ها و باورهای مردم جهان هم شریر توصیف شده و هم مقدس است. در هند بز نر به عنوان نماد آتش میل جنسی و آتش قربانی است که از آن زندگی زاده می شود، زندگی جدید و مقدس. پس انتخاب بز برای درمان بیمار بی دلیل نمی تواند باشد. زیرا قادر است بیماریها را از تن بیمار گرفته با خود در زمین دفن کند و زندگی تازه ای به بیمار می بخشد.یهودیان نیز باور دارند که ارواح خبیث را می توان به درون حیوانات راند.«در مراسم تطهیر، کاهن بزرگ بین دو بز نر قرعه می ریخت. یکی را برای یهودا (فدا) و دیگری را برای عزازل(شیطان) بر می گزید. بزی که مخصوص عزازل بود با بار گناهان قوم بنی اسرائیل به بیابان رانده می شود».مورد دیگر دفن کردن پوست و استخوان بز است که این باور نیز در میان اقوام و ملل دیگر دیده می شود.بامبارهای آفریقایی استخوان را نماد مادیت زندگی و نشانه بازسازی نوع بشر می دانند. بعضی از اقوام هم معتقدند روح در استخوان ماوا دارد و اعزای که بر استخوان روا می شود به همین خاطر است. مغولان آلتایی مانند فنلاندی ها همواره اسکلت شکار را بزرگ و محترم می دارند.
در اساطیر ژرمن همین احترام به استخوان که حامل اصلی زندگی بود به جای آورده می شود.
« خدا تور منزل یک روستایی میهمان بود، روستایی بزهایش را برای او ذبح می کند و می جوشاند اما قبل از غذا به پسرانش دستور می دهد که استخوان ها را در پوست حیوان قرار دهند و آن را نزدیک اجاق بگذارند. صبح روز بعد تور چکش خود را بر می دارد و پوست را تبرک می کند. بزها دوباره زنده می شوند.»
با توجه به نمونه های یاد شده می توان پذیرفت که انتخاب بز برای مراسم داغ و پوست ریشه در باورهایی دارد که با باورهای ملل دیگر مرتبط است. و نیز محافظت از استخوان و پوست آن نیز در محدوده همین باورها قرار می گیرد و این مراسم را آیینی می سازد.این سنت دیر پای با تغییرات جزئی و با کیفیت های گوناگون در فرهنگ و آداب و سنن مردم منطقه سندرک جریان دارد(موجاوا ،۱۳۹۰،۲۹-۲۸).
۲-۷- آداب و رسوم تولد و پس از آن
برای جلوگیری از آل زدگی و جن زدگی داسی را در زیر سر زائو قرار می دهند و چند مدتی بعد از زایمان آن را به منزله پاسبان و مانع از نفوذ أجنه همراه خود می برند.
غذای زائو بیشتر نبات داغ، دوشاب خرما، زنجبیل، کلپوره و از این قبیل می باشد.
اگر زنی به دیدار نوزاد آمد و بعد از آن دهان نوزاد قفل شد و شیر نگرفت آن زن را بر می گردانند و تکه ای از چادر آنرا پاره می کنند و با آب می شویند و آب را به نوزاد می خورانند.
در قدیم الایام ناف نوزاد را با نخی محکم می بستند، قسمت بریده شده از ناف را خشک می کردند و سپس آنرا می کوبیدند و بر چشم نوزادان می کشیدند تا به وسیله آن چشم ناپاکان در امان باشد.
پس از چهل روز از تولد نوزاد، برگ انواع درختان سبز را چیده و مدتی کوتاه در آب قرار می دهند و با آن آب نوزاد را استحمام می کنند و باقیمانده آب را بر روی سایر وسایل خانه می پاشند و در ضمن همه لباس ها و وسایل مادر و نوزاد شسته می شوند و با این کار چله را از خانه به در می کنند.
شب های اول تولد نوزاد (۷ الی ۱۰ شب) اطرافیان و نزدیکان برای شب نشینی و خوشگذرانی دور هم جمع می شوند و به بازیهای سنتی، مجلسی و قصه گویی می پردازند.
۲-۸- ختنه
در این منطقه تا چند دهه قبل هم کودکان را از ده تا دوازده سالگی ختنه می کردند به گونه ای که مراسم جشنی را بر پا می کردند، دلاک محل سر و صورت بچه ها را اصلاح می کرد لباس های گلی منگلی خاصی به آنها می پوشاندند. سپس دلاک با اسباب، تجهیزات و وسایل سنتی آنها را ختنه می کرد. و معمولا کودکان به صورت جمعی ختنه می شدند. اما از دهه هفتاد به بعد با توجه به توسعه شبکه بهداشت اکثر بوسیله افراد متخصص ختنه می شوند.
۲-۹- عیدی مرده ها { ۲۵ و ۲۶ رمضان ، شام مرده ها}
سنت پسندیده و دیر پائی است که ۲۵ و ۲۶ رمضان هر سال را ضیافت میهمانی مردگان به جای می آورند و اصطلاحا به آن«شام مرده ها» می گویند.
به این معنی که در چنین شبی گوسفندی را با نیت بر پائی میهمانی و قرائت فاتحه و قرآن به روح اموات ذبح می کنند و پس از آن به صرف گوشت قربانی شده می پردازند و تک تک اموات را در نظر می آورند و به روحشان فاتحه قرائت می کنند و از درگاه خدای کریم برایشان طلب عفو و آمرزش می نمایند.
۲-۱۰- تعبیر خواب
این مردم هر خوابی را خودشان بر اساس پیشامدهای زندگی تعبیر می کنند و تعبیر خواب کلیشه شده نیست مثلا اگر کسی خواب باغ میوه را ببیند وضع کارش خوب می شود و یا آدم خواب ببیند در باغی است که میوه ندارد و نظایر آن این است که تعبیر آن سر درازی دارد و نمی توان تعبیر آن گردآوری کرد.
هر کس خواب ببیند که مرده است و یا یکی مرده است باعث طول عمر می شود اگر مرده چیزی را از زنده بخواهد باید برای مرده فاتحه بدهند چون ممکن است کسی بمیرد، اما اگر مرده چیزی به زنده بدهد خیر و برکتی به شخص زنده خواهد رسید. اگر مرده در خواب خوشحال ببینند بهشتی است و اگر غمگین ببینند دوزخی است.
در خواب اگر کسی در جای بلندی و دارای ارتفاع ببیند بلند مرتبه می شود و اگر خود را در لباس سفید ببیند حرمتش زیاد می شود و اگر در لباس سرخ و یا سیاه خواب ببیند یا بیمار می شود یا عزادار.
اگر زن خواب ببیند که اصلاح می کند و یا موی خودش را کوتاه کرده غمی پیش می آید و درباره مرد برعکس است اگر کسی از بلندی سقوط کند خطری در کمین است. در خواب اگر کسی در آب غرق شود می میرد اگر در دریا شنا می کند و یا سوار کشتی می شود پولدار می شود. اگر سوار خر باشد خبری درباره خود و و یا شخص سوار دریافت می کند. اگر خواب ببیند خرش بار دارد خیلی خوب است. اگر کسی خواب گوشت پخته ببیند خطری او را تهدید می کند مخصوصا اگر خواب ببیند که بز دارد و یا سروکارش با بز است با کسی اختلاف پیدا می کند و یا غمی وارد می شود. دیدن آب در خواب نشانه گشایش مشکلات است.
اگر کسی خواب ببیند که درنده ای مثل میمون، گربه و سگ و جانور وحشی دیگری به او حمله ور می شوند دشمن در کمین دارد، دیدن مار دلیل داشتن نذر است که باید ادا کند و اگر مار حمله کند دشمن است.
۲-۱۱- خرافات
بیهوده گویی در اثر ترس، اضطراب و نگرانی که حاصل از عدم اطمینان به آینده باشد، خرافات تلقی می شود. در مواقع حساس که انسان در مقابل حوادث روزگار امیدی ندارد دست به انجام و منع بسیاری از امور می زند که باعث پدید آمدن خرافات می گردد.از آنجائیکه آدمی نمی توانسته است از راه علم و منطق مسائلی همچون مرگ، تولد، فقر، جنگ و سایر حوادث طبیعی را که باعث اضطراب می شدند تشخیص بدهد، دچار ترس، شکست و نگرانی می شدند از اعتقادات خرافی و پیشگویانه برای آرامش خود استفاده می کردند.مطالعه داستان ها و افسانه ها نشان می دهد که قبل از هجوم مغول مردم زندگی آرامی داشتند و بعد از آن تعادل فکری مردم به هم خورد و به دلیل رواج مسائلی مانند قتل، کشتار و نا امنی مردم به قضای آسمانی معتقد شدند و خود را بیش از گذشته اسیر سرنوشت می گرفتند. برای نجات از دست ناملایمات و آگاهی نسبت به آینده دست به پیش بینی ها و تفائلاتی از طریق های مختلف می زدند.این پیش گوئی ها باعث پر رونق شدن بازار پیشگویان شد و پیروان مذاهبی مانند اشعریان و جبریان بیشتر مجال یافتند تا در میدان بی فکری و خرافه پرستی عقاید خود را ترویج دهند زیرا آنان علوم عقلی را انکار می کردند و جهان را بر قوانین ثابت نمی دانستند. رواج این عقاید باعث شد که مردم مسائل غیر طبیعی را به سادگی بپذیرند. از دیدگاه خردگرایان زمانی که عقل خدادای به وسیله اوهام و پنداری های بیهوده به خواب رود جهل و شومی به گونه های مختلف در موضوع های متفاوت دامان انسان را می گیرد(صادقی،۱۳۸۶،۵۲).
۲-۱۱-۱- پیشگویی خرافی
سنگ به سنگ زدن باعث جنگ و درگیری در آینده می شود و آن را نحس می دانند.
ناخن پا در خانه چیدن و یا ریختن آن در خانه باعث جنگ و درگیری در بین اعضاء خانواده می شود.
ماست دادن زیاد برای مایه شیر به همسایه باعث کم شدن شیر آن حیوان می شود.
غذا در گلو گیر کردن بیانگر گرسنگی یکی از نزدیکان آن فرد است.

علاوه برتاثیر مستقیم خودکارآمدی برعملکرد ، واسطه شدن در نقش دیگر متغیرها نیزاز جمله کارکردهای دیگر خودکارآمدی است . خودکارآمدی نقش واسطه ای در عملکرد وانتخاب تحصیلی دارد. بدین معنا که بسیاری ازاثرات خودکارآمدی به علت اثراتی است که دیگر متغیرها به طور غیر مستقیم برخودکارآمدی دارند(بندورا ، ۱۹۷۷ ).
۲-۱-۱-۱۰ تأثیرزمینه های فرهنگی واجتماعی روی باورها ی خودکارآمدی
بندورا(۱۹۸۶)مشاهده کرد که تعدادی از شرایط وجود دارد که تحت آنها باورهای خودکارآمدی نمی توانند نقش تاثیرگذار ،پیش بینی کننده یامیانجی را در کارکرد انسانی انجام دهند . برای مثال در سیستم هایی با ساختار متعصبانه دانش آموزان ممکن است دریابند که مقدار تلاش مهارت آمیزی برای نتایج طراحی شده را فراهم نیاورده اند. در چنین مواردی دانش آموزان ممکن است مهارت ضروری وخودکارآمدی بالا رابرای پیشرفت داراباشند. ولی دست به کار نشوند. به این دلیل که فاقد مشوق های ضروری هستند. همچنین در صورتیکه مدارس فاقد معلمان موثروتجهیزات ضروری ومنابع مورد نیاز برای رسیدن دانش آموزان به عملکرد مناسب تحصیلی باشند، خودکارآمدی روی عملکردتاثیر نمی گذارد. بندورا معتقداست که وقتی فشار های اجتماعی ومنابع نا مناسب در عملکرد تحصیلی مداخله کنند، خودکارآمدی ممکن ازعملکرد واقعی تجاوز کند. زیرامشکل، ندانستن آنچه باید انجام دهند نیست، بلکه مشکل اینجاست که آنها توانایی انجام آنچه را می دانند، ندارند(پاچارز،۱۹۹۷ ).

به نظر میرسد برخی مفاهیم اساسی نیازی به تجدید نظردارند. تفاوت های مفهومی بین خودکارآمدی وخود پنداری همیشه روشن نیست .اهمیت این موضوع ازاین جهت است که ویژگی های تعریفی هریک ازاین سازه ها فهمیده شود،خود کار آمدی وخود پنداری دیدگاه های نسبتاً مختلفی به خود را نشان می دهند.خود کار آمدی عبارت است از قضاوت نسبت به توانایی برای عملکرد در یک تکلیف یا مشغول شدن در یک فعالیت است.در صورتی که خود پنداری عبارت است از توصیف شخصی از خود ادراک شده به همراه قضاوت خود ارزشی وخصوصاً بستگی به این دارد که چگونه یک فرهنگ یا ساختار اجتماعی به اسناد هایی که افراد احساسات خود ارزشی کرده اند ،ارزش می دهد(پاجارز، ۱۹۹۶)
۲-۱-۱-۱۱ نقش باورهای خود کارآمدی در انگیزش رفتار و انتخاب اهداف آگاهانه
باورهای خودکارآمدی شخصی در نظم دهی انگیزش فرد نقش مهمی ایفا می کنند (بندورا، ۱۹۹۱والترز^[۴۰]، ۱۹۹۸). مطالعات متعدد نشان داده است که باورها بطورکلی باورهای خود کار آمدی بطور اخص در نظم دهی انگیزش وهدایت عمل ورفتار انسان مکانیسم کلیدی وباارزشی است(مثلا پاچاریزی، ۱۹۹۴،پینریچ،مارکس، بویل،۱۹۹۳، به نقل از حسین آبادی، ۱۳۸۰ ). بندورا (۱۹۹۱و۱۹۹۳).میان سه نوع برانگیزاننده شناختی^[۴۱] وباورهای کارآمدی، ضمن تفاوت قائل شدن ارتباط برقرار کرده است. اسنادهای علی در نظریه اسناد،انتظارات پیامددر نظریه ارزش وتعیین هدفهای آگاهانه در نظریه هدف.اوبرانگیزانندهای شخصی شناختی را بصورت شکل زیر بازنمایی کرده است(بندورا ،۱۹۹۱ ).
شکل ۲-۲ :ارتباط بین برانگیزاننده های شناختی وعملکرد (بندورا،۱۹۹۱،ترجمه سیف،۱۳۸۴)
افرادی که خودشان رادرسطح بالای اثر بخش می پندارند ،شکست هایشان رابه تلاش ناکافی نسبت می دهند وبرعکس آنهایی که به توانایی خودشک دارند، کوشش های خودرا کاهش داده وبه سرعت راه حل های سطوح پایین تر را انتخاب می کنند (بندورا،۱۹۸۹،۱۹۹۳، به نقل ازعبدی نیا،۱۳۷۷)در نظریه انتظار –ارزش انگیزش به وسیله ای آنی انتظار که رفتارپیامد خاصی را ایجاد خواهد کرد واین پیامددارای ارزش می باشد نظم دهی می شود (ویگفیلد، ۱۹۹۴،۱۹۹۷، ویگفیلد و اکلز،۱۹۹۲) . همان طور افراد درباره نتایج احتمالی عملکرد شان می اندیشند ، به باورهایشان درباره آنچه که آنها می توانند انجام دهند ، نیز فکرمی کند(بندورا،۱۹۹۱ ). اهداف آگاهانه نیز با باورهای خودکارآمدی افراد ارتباط متقابل دارند . رفتار به وسیله اهداف از پیش تعیین شده برانگیخته وهدایت میشود. شواهدی وجوددارد که نشان می دهد اهداف چالش برانگیز خود کارآمدی فرد را افزایش میدهند (مثلا پنتریچ و همکاران ،۱۹۹۳، دوئک ولگیت، ۱۹۸۸ والترز، ۱۹۸۹، به نقل از حسین آبادی، ۱۳۸۰).
افرادبرای اینکه از روی عملکرد خود درباره کارآمدی خود قضاوت کنند، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرند. سختی کار ،میزان تلاش ، شرایط مطلوب ونا مطلوب ، میزان کمک بیرونی که دریافت کرده اند ، حالات عاطفی وبدنی آنها در حین انجام کار وچگونگی موفقیت ها وشکست ها ، قضاوت درباره کارآمدی را تحت تاثیر قرار می دهند . باورهای افراددرموردلیاقت هایشان برمیزان فشارروانی^[۴۲]، افسردگی^[۴۳] واضطراب^[۴۴] که در موقعیت های تهدیدآمیز تجربه می کنند اثرگذاراست .
کسانی که اعتقاددارندکه می توانند این فشارهای بالقوه را تحت کنترل خود درآورند الگوهای فکری نگران کننده را به ذهن راه نمی دهند ودر نتیجه مضطرب نمی شوند. برعکس کسانی که به کارآمدی خود برای کنترل بالقوه تهدیدهامعتقد نباشند، تهدیدها منجربه فشارروانی واضطراب می گردد
( بندورا،۱۹۸۹و۱۹۹۳به نقل از حمیدی پور،۱۳۷۷) .
اهداف انتخاب شده ممکن است تغییر کنند. این تغییر به کاربرد آن اهداف ومیزان موفقیت فرد در رسیدن به آنهابستگی دارد . برخی از اهداف اصلی برای مدت طولانی تری ثابت می ماند ووقتی افرادبه هدف خود می رسند، این امکان وجودداردکه هدف تازه ای برگزینندبه میزانی که آمادگی فرد برای تجدید نظردر خود واهدافش بیشتر باشد، تلاش بیشتری می کند( بندورا،۱۹۸۹و۱۹۹۳، به نقل از حمیدی پور،۱۳۷۷).
انسان ها تلاش می کنند اهدافی را انتخاب کنند که می دانند، توانایی انجام آنهارادارندواز انتخاب اهداف فراتر از حد توانایی خود اجتناب می ورزند(بندورا،۱۹۹۳).
۲-۱-۱-۱۲ تحلیل تحولی باورهای خودکارآمدی در گستره زندگی
عوامل متعددی در تحول باورهای خودکارآمدی افراددر گستره زندگی موثرند که در ادامه به طور مختصر مورد تحلیل قرار می گیرند به طور کلی می توان گفت نقش چندین عامل درتحول باورهای خودکارآمدی بسیار برجسته است که شامل خانواده، دوستان ، مدرسه، نفوذمرحله گذرنوجوانی، خودکارآمدی مرتبط با بزرگسالی وارزیابی مجددخودکارآمدی باافزایش سن می باشد .
۱- تاثیربافت خانواده برباورهای خودکارآمدی
ازابتدای نوباوگی ، والدین ویامراقبان نوباوگان تجاربی را فراهم می کنند که تاثیرمختلفی بر خودکارآمدی کودکان دارد . وقتی خانواده به کودک کمک می کند تا به طور اثربخش بامحیط برخورد کند تاثیر مثبتی بر تحول باورها ی خودکارآمدی آنها می گذارد (بندورا، ۱۹۹۷) . والدینی که تجارب در حد تسلط وفرصت های مختلفی را برای کودکانشان ترتیب می دهند ، نوجوانان وجوانان کارآمدتری دارند در مقایسه با والدینی که فرصت محدودی را تدارک می بینند . در تبیین کنش ورزی های خانواده نشان داد ه شده است که بین ابعادساختاری خانواده وتحول باورهای خودکارآمدی رابطه وجود دارد ،جایگاه خواهر وبرادر(ترتیب تولد) کامل بودن خانواده (آیا کودک با پدر یا مادر زندگی می کند یا با هردو؟)وتعدادافرادخانواده در چگونگی شکل گیری باورهای خودکارآمدی کودکان تاثیر می گذارد( فلامر^[۴۵]،۱۹۹۵، به نقل از صمدی، ۱۳۸۶).
۲- تاثیردوستان وهمسالان
تاثیر دوستان در خود کار آمدی کودکان از چند طریق صورت می گیرد .یکی از راه های سرمشق گیری از کودکانی است که شبیه او هستند. مشاهده موفقیت افرادی که کودک، خود را شبیه آنها می داند، انگیزه و خودکارآمدی مشاهده کننده را بالا می برد وآنها به این باور می رسندکه می توانند عملکرد موفقیت آمیز داشته باشند .در عوض با مشاهده شکست افرادی که شبیه کودک هستند این باور را در آنها بنا می کند که آنها فاقد قابلیت و توانایی برای انجام تکالیف هستند واز تلاش وکوشش دست بر می دارند.این موضوع به ویژه در دانش آموزانی که درباره قابلیت های عملکردشان مطمئن نیستند بسیار تاثیر گذاراست. تاثیر دوستان^[۴۶] همچنین ازطریق شبکه دوستان وهمسالان یا گروه های بزرگ دوستان که دانش آموزان با آنها در ارتباط اند برجسته می گردد( شانک وپاجاریس، ۲۰۰۲).
۳- نقش مدرسه
مدرسه محل صلاحیت های شناختی وکسب دانش ومهارت های ضروری حل مسئله برای مواجهه اثربخش با اجتماع بزرگ تر می باشد ، محلی است که کودکان مهارت ها وتفکرودانش خود را به بوته آزمایش می گذارند، ارزیابی می کنند وبادیگرافراد جامعه مقایسه می کنند . وقتی کودکان برمهارتهای شناخت مسلط می شوند احساس کارآمدی شناختی شان افزایش می یابد واین در نظام مدرسه که شامل ابزارهای آموزشی، عملکردهای معلمان وهمکلاسی ها، بافت اجتماعی مدرسه وساختار کلاسها می باشد، بنا می شود. بنابراین نظام مدرسه وبافت تعاملی بین اعضا مدرسه بایدبه شکلی باشد که احساس باورهای خودکارآمدی در دانش آموزان نیرومند گردد وبه دانش آموزان این باورهارا تحمیل کند که می توانند وقابلیت توانایی انجام کار را دارند (بندورا، ۱۹۹۴).
شکل۲-۳: الگوی وحدت یافته برای مطالعه باورهای مهار (خودکارآمدی) در بافت خانواده ، اقتباس از آشنیوایند.(۱۹۹۵.ص۱۳۹ ، به نقل از صمدی ، ۱۳۸۶).
۲-۱-۱-۱۳ رشدخودکارآمدی به واسطه تجارب مرحله گذر نوجوانی^[۴۷]
اگرچه هیچ دوره ای از تحول خالی از مشکلات وبحران نیست ، از نوجوانی به عنوان دوره سرشار از اظطراب وآشوب روانی – اجتماعی^[۴۸] نام برده شده است . تجارب مرحله گذر نوجوانی شامل کنارآمدن با خواست ها وتنش ها وتنیدگی ها ، چالشهای ناشی از بلوغ ،سرمایه گذاری جنسی وهیجانی برا ی شریک زندگی ، انتخاب دانشگاه وشغل است. در هر موقعیتی که مستلزم سازش یافتگی است ، نوجوان باید صلاحیت های جدید ومهارت های جدید را بیاموزند و ارزیابی های جدید از قابلیت ها وتوانایی هایشان بپرورانند. موفقیت این مرحله گذر بین کودکی وبزرگسالی به سطح کارآمدی ایجاد شده در خلال سالهای کودکی بستگی دارد(بندورا،۱۹۹۴).
۲-۱-۱-۱۴ خودکارآمدی مرتبط با بزرگسالی
بندورا(۱۹۹۴)بزرگسالی را به اوان بزرگسالی وسالهای میانی بزرگسالی تقسیم کرده است . اوان بزرگسالی مستلزم یادگیری سازش یافتگی وکنار آمدن با ابعاد جدیدی از زندگی مانند ازدواج ، پدرومادری کردن وارتقاء شغلی می باشد . خودکارآمدی بالا برای عملکرد موفقیت آمیز در این تکالیف ضروری است. سالهای میانی نیز تنیدگی زا هستند. به طوریکه افراد زندگی خودرا مورد ارزیابی قرارمی دهند وبا محدودیت هایشان مواجه می شوند وباورهای خودکارآمدییشان را تصحیح مجدد می نمایند.
۲-۱-۱-۱۵ ارزیابی مجدد خودکارآمدی با افزایش سن
ارزیابی باورهای خود کارآمدی در پیری بسیار دشوار است . توانایی های ذهنی وجسمی رو به کاهش می رودوبازنشستگی از کار فعال وکناره گیری از زندگی اجتماعی ،دور جدیدی از خود سنجی را منجر می شود. احساس کارآمدی شخصی پایین تأثیر بیشتری بر کنش ورزی های جسمی و ذهنی به جای می گذارد . برای مثال کاهش احساس کارآمدی شخصی در مورد میل جنسی می تواند کاهش فعالیت جنسی را به همراه داشته باشد. کارآمدی شخصی پایین می تواند به خستگی ومحدود شدن فعالیت های جسمی منجرشود .
در یک جمع بندی کلی می توان گفت خودکارآمدی ادراک شده ، باورهای افراد در باره قابلیت هایشان برای تمرین مهار کنش ورزی هایشان وتمرین مهار رویدادهایی که بر زندگی شان تاثیر گذارند سروکاردارد. باورهای کارآمدی شخصی برانتخاب در زندگی ، سطح انگیزش، کیفیت کنش ورزی ها ،مقاومت در برابر پریشانی هاوآسیب پذیری در مقابل تنیدگی افسردگی واظطراب تاثیر می گذارد. باورهای افراد درباره کارآمدی شان تحت تاثیر منبع پنجگانه قراردارد که شامل تجارب مسلط ، قانع سازی اجتماعی، تجارب جانشینی، حالت های فیزیولوژیکی وهیجانی وتصویر سازی ذهنی می باشد.
باورهای خودکارآمدی در خلال زمان وبه واسطه تجربه تحول می یابند . تحول چنین باورهایی از نوباوگی شروع می شود ودر سراسر زندگی ادامه می یابد وعواملی مانند خانواده ،دوستان وهمسالان ، مدرسه ، مرحله گذارنوجوانی و….درآن موثرهستند(اعرابیان،۱۳۸۳).
۲-۱-۱-۱۶ راهبردهای بهبود خودکارآمدی
سه راهبرد عمومی برای خودکارآمدی وجود دارد:الگوسازی^[۴۹] ،استفاده از باز خورد اطلاعاتی^[۵۰] وبازآموزی اسناد. ازاین سه راهبرد ،الگوسازی به دودلیل مهم تراست :
دلیل اول اینکه الگوبرداری به ویژه میان همسالان از سایر متغیرها بیشتر برخودکارآمدی موثراست .
دلیل دوم این است که الگوبرداری در بسیاری اشکال با آموزش کلاسی وآزمایشگاهی تلفیق می شود.
الگوبرداری به فرایند عمومی باز نمایی وتوصیف بخش های تشکیل دهنده یک مهارت به دانش به دانش آموز نوآموز گفته می شود. الگوبرداری ،اطلاعات واضحی درمورد مهارت می دهد این انتظار نوآموز که می تواند در آن ماهر شود را بالا می برد. همه الگوها مانند هم نیستند. معلم غالبا کسی است که می تواند در رویه های پیچیده کلاس ، الگوی مناسبی باشد.
الگوبرداری،خودکارآمدی واستفاده از راهبردهارا افزایش می دهد(شانک،۱۹۹۱). به جزآموزش معلم محور ، روش های دیگری برای الگوسازی یک مهارت جدید وجوددارند.یکی ازاین روشها تدریس دوجانبه است که دوتا چهار دانش آموز در گروه های یادگیری مشارکتی باهم کار می کنند. بازخورد دریافت شده ازمعلم، هم عملکرد وهم خودکارآمدی دانش آموزان را تحت تاثیر قرار می دهد. دانش آموزانی که در کلاس به دیگر دانش آموزان باز خورد می دهند در بسیار موقعیت ها موفق ترند (باتلرودان^[۵۱]،۱۹۹۵).
پژوهش ها نشان می دهند که انواع متفاوت با زخورد تاثیر های مختلفی روی عملکرد وکارآمدی دانش آموزان دارد. بازخورد پیامد، اطلاعات ویژه ای در مورد عملکرد می دهد واثرکمی بر تصحیح اولیه یا عملکرد درآزمون های بعدی دارد . باز خورد شناختی -که تاکیدش برارتباط بین عملکرد وماهیت تکلیف است –درک عمیقی از چگونگی انجام کامل تکلیف را فراهم آورده وتاثیر مثبت تری برعملکرد های بعدی می گذارد. مطالعات نشان می دهند که بازخورد شناختی با کیفیت بالا در مورد عملکرد ضعیف، خودکارآمدی وعملکرد بعدی را بهبود می بخشد. (شراو وبروکس^[۵۲]،۲۰۰۰). بازآموزی اسنادی به دانش آموزان کمک می کند تا پاسخ های اسنادیشان را بهتر درک کنند. وپاسخ هایی را گسترش دهند که درگیری درتکلیف را تشویق می کنند. اکثر برنامه های بازآموزی اسنادی کاملا موفقیت آمیزند. پیامد عمومی این است که:
-به افرادی یادداده می شود که چگونه رفتارهای نا مطلوب مثل اجتناب از تکلیف راتعریف کنند.
- اسنادهای تحت رفتار اجتناب از تکلیف را تعریف کنند.
- اسنادهای تحت رفتاراجتماعی ارزیابی شوند.
-الگوهای اسنادی مطلوب تکمیل شوند.
بازآموزی اسناد، شرکت در تکالیف، پافشاری وپیشرفت را افزایش می دهد. اکثر برنامه های بازآموزی تلاش می کنند که اسنادهای یادگیرندگان رادر جهتی تغییر دهند که یادگیرندگان موفقیت را به تلاش نسبت دهند. تلاش یک متغیر قابل کنترل وتوانایی یک متغیر غیر قابل کنترل است. برنامه های منطبق براین راهبرد ، مبین افزایش شرکت در تکالیف ، پافشاری وسطوح پیشرفت بوده اند تفکیک تلاش وتوانایی برای دانش آموزان ضروری است.دانش آموزان باید درک کنند که توانایی و تلاش نیز شیوه ای جهت افزایش دانش ، استفاده از راهبرد و حل مسئله کارآمد است .
۲-۲- سلامت روان
ریشه لغوی واژه انگلیسی «health» در واژه های«haelth» ،«haelp» به معنی کل و (heal) «haelen» انگلیسی قدیم و کلمه آلمانی قدیم «heilen» و «heilida» به معنی کل قرار دارد.
گراهام ۱(۱۹۹۲) این ریشه لغوی را با کلمات انگلیسی «halig» و آلمانی قدیم «heilig» که به معنی مقدس است ارتباط داده است. بنابراین از نظر ریشه شناسی لغوی سالم بودن به معنی کلیت داشتن یا مقدس بودن است بدین ترتیب شامل ویژگی های معنوی و فیزیکی است. از نظر سارتریوس سلامتی غیر قابل رویت است. و مستلزم تظاهر کارکرد بخش های مستقل روانی جسمی و اجتماعی است. مانی این رویکردهای کل نگر در مورد سلامتی را به کل جهان گسترش می دهد و سلامتی بشر را از سلامتی سیاره زمین جدایی ناپذیر می داند. تودور(۱۹۹۶) سلامتی روان را به شرح زیر تعریف می کند. سلامت روان شامل: توانایی زندگی کردن همراه با شادی، بهره وری و بدون وجود دردسر است. سلامت روان مفهوم انتزاعی و ارزیابی نسبی گری از روابط انسان با خود، جامعه و ارزش هایش است و نمی توان آن را جدای از سایر پدیده های چند عاملی فهمید که فرد را به موازاتی که در جامعه به عمل می پردازد، می سازند. سلامت روان، شیوه سازگاری آدمی با دنیاست، انسان هایی که موثر، شاد و راضی هستند و حالت یکنواختی خلقی رفتار ملاحظه گرانه و گرایش شاد را حفظ می کنند. سلامت روان عنوان و برچسبی است که دیدگاه ها و موضوعات مختلف مانند: عدم وجود علایم احساسات مرتبط با بهزیستی اخلاقی و معنوی و مانند آن را در بر می گیرد. برای ارائه یک تئوری در مورد سلامت روان، موفقیت برون روانی کافی نیست باید سلامت درونی روانی را به حساب آوریم. سلامت روان ظرفیت رشد و نمو شخصی می باشد. و یک موضوع مربوط به پختگی است. سلامت روان یعنی هماهنگی بین ارزش ها، علایق ها و نگرش ها در حوزه عمل افراد و در نتیجه برنامه ریزی واقع بینانه برای زندگی و تحقق هدفمند مفاهیم زندگی است. سلامت روان، سلامت جسم نیست بلکه به دیدگاه و سطح روانشناختی ارتباطات فرد، محیط اشاره دارد. بخش مرکزی سلامت، سلامت روان است زیرا تمامی تعاملات مربوط به سلامتی به وسیله روان انجام می شود. سلامت روان ظرفیت کامل زندگی کردن به شیوه ای است که ما را قادر به درک ظرفیتهای طبیعی خود می کند و به جای جدا کردن ما از سایر انسانهایی که دنیای ما را می سازند، نوعی وحدت بین ما و دیگران بوجود می آورد .سلامت روان، توانایی عشق ورزیدن و خلق کردن است، نوعی حس هویت بر تجربه خود به عنوان موضوع و عامل قدرت فرد، که همراه است با درک واقعیت درون و بیرون از خود و رشد واقع بینی و استدلال.
۲-۲-۱ سلامت روانی^۱
پیش از پرداختن به تعریف سلامتی روانی لازم است به یک نکته اشاره نماییم. سه واژه ی« بهداشت روانی» و«سلامت روانی» و « بهزیستی روانی۲»گر چه دارای معانی متفاوتی هستند، ولی در مواردی بجای یکدیگر به کار می روند(هرشن سن۳ و پاور۴، ۱۹۸۸،ترجمه منشی طوسی،۱۳۷۴).
کارشناسان سازمان بهداشت جهانی سلامت فکر و روان را این طور تعریف می کنند: «سلامت فکر عبارت است از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب»( میلانی فر،۱۳۷۶).
بهداشت روانی یک زمینه تخصصی در محدوده ی روانپزشکی است و هدف آن ایجاد سلامت روان بوسیله پیشگیری از ابتلاء به بیماریهای روانی، کنترل عوامل موثر در بروز بیماریهای روانی، تشخیص زودرس بیماریهای روانی، پیشگیری از عوارض ناشی از برگشت بیماریهای روانی و ایجاد محیط سالم برای برقراری روابط صحیح انسانی است. پس بهداشت روانی علمی است برای بهزیستی، رفاه اجتماعی و سازش منطقی با پیش آمدهای زندگی ( میلانی فر،۱۳۷۶).
۲-۲-۲ تعریف سلامت روانی