۰.۶۶

۰.۰۰۰۵(۳.۸۴)
۰.۰۰۰۶(۷.۱۸)

Rain
Rain-1

۰.۶۵

۰.۰۰۲(۸.۸)

Rain3

تغییرات سالانه

جدول ۵-نمونه ی مقادیر خروجی های مرتبط با مدل های برازش شده
بر اساس نتایج مدل های درج شده در جدول و همچنین سایر مدل های تست شده، بیشینه میزان حساسیت ارتفاع سطح آب دریاچه به متغیرهای مورد بررسی در حدود ۱۲ درصد و میزان حساسیت تغییرات ارتفاع به متغیرهای وابست ۶۵ درصد است.
به بیان دیگر، روند فعلی کاهش ارتفاع سطح آب دریاچه ارومیه به میزان قابل توجهی مستقل از متغیرهای آب و هوایی مورد بررسی است اما افزایش دما و کاهش بارندگی تنها سبب تشدید روند خشک شدن دریاچه می گردد.
۳-۲.عوامل انسانی
مطابق اندازه گیری هایی که از سال ۱۳۴۴ در مورد سطح تراز آب دریاچه ارومیه نسبت به سطح تراز آبهای آزاد انجام گرفته شاهد نوسان های ارتفاع سطح تراز آب دریاچه بوده اند که در نمودار ۱ نشان داده شد، بطوریکه آب دریاچه در سال ۱۳۴۵ به پایین ترین سطح خود یعنی ارتفاع ۱۲۷۳.۸۶ از سطح آب های آزاد رسیده است. بعد از آن در سال ۷۵-۷۴ ارتفاع آب دریاچه به بالاترین سطح خود یعنی ۱۲۷۸.۲۰ رسید ولی پس از آن سیر نزولی پیدا کرده و سطح تراز آب دریاچه ارومیه به شدت تنزل پیدا نموده، به طوریکه در طول سیزده سال گذشته تراز آب به ۱۲۷۲ متر کاهش یافت. [۴]
البته این افت و خیز در میزان آب دریاچه در گذشته نیز مشهود بوده بطوریکه در سال ۱۸۵۰ میلادی معادل ۱۲۳۰ شمسی ارتفاع آب دریاچه به سطح تراز ۱۲۸۵ متری رسیده بود و حتی اگر به گذشته دورتر مراجعه شود می توان شاهد افت سطح آب دریاچه در حد خشک شدن کامل هم بود بطور مثال طبق روایات در یک هزار سال قبل از میلاد مسیح ارتش آسوری ها از مناطق خشک شده ی میان دریاچه گذر کرده و بر مناطق میانی آذربایجان نفوذ کرده اند.
همانطور که در شکل ۵ مشخص گردیده نوسان آب دریاچه مسئله ای غیر عادی نبوده پس چرا باید نگران این کاهش سطح آب دریاچه بود؟ در اینجا مهم این است که علل کاهش آب دریاچه در این دوران با دوران های گذشته متفاوت است و همین علل است که باعث نگرانی می گردد. اگر در دوران های گذشته و یا حتی در سال ۱۳۴۶ سطح آب دریاچه پایین آمده علت آن عوامل طبیعی بوده که بعد از چند سال اکوسیستم خود را ترمیم نموده و به حالت اولیه خود بازگردانده است ولی در سیر نزولی چند سال اخیر دیگر نمی توان نقش فعال فعالیت های انسانی را نادیده گرفت و نابودی دریاچه را صرفا تغییرات اقلیمی تلقی کرد.
۳-۲-۱.سد سازی
این حوضه با دارا بودن متوسط۲۰.۷۴ میلیارد مترمکعب در سال ( میانگین بارش سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۷۱) ۷درصد از منابع آب سطحی کشور را به خود اختصاص می دهد. [۱۰]
۲۱ رودخانه دائمی و ۷ رودخانه فصلی و ۳۹ مسیل موجود در این حوضه در کنار بارش های جوی و چشمه های موجود در کف دریاچه، آب دریاچه را تامین می کنند. ولی رودخانه های موجود در این حوضه با دبی متوسط ۴.۵ میلیارد مترمکعب در سال مهمترین و حیاتی ترین منبع آب این دریاچه است.
بنابراین کاملا طبیعی است که هر گونه دخالت در نحوه ی رفتار رودها در این حوضه باعث تغییرات عظیم در دریاچه گردد. این حوضه با داشتن دشت هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانون های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به شمار می رود. و همین استعداد بالفعل منطقه در کشاورزی سبب گردیده که تمام تلاش جهت تبدیل مراتع و مناطق دیم به زمین های زراعی آبی توسط دستگاه های دولتی و ساکنین محلی صورت گیرد و این تمایل به کشاورزی نیازمند تامین آب بیشتری برای کشت و زرع می باشد. متاسفانه ساخت سد در جای جای این حوضه ی آبریز بدون توجه به آثار سوء آنچنان با سرعت پیش میرود که حتی اندیشیدن به جلوگیری و یا کنترل ساخت سد غیر ممکن به نظر می رسد.در جدول۶ می توان سد های در حال بهره برداری در این حوضه را بر اساس سال آغاز بهره برداری مشاهده نمود.

آب قابل تنظیم
سالیانه(میلیون لیتر مکعب)

استان

نام رود

موقعیت

عنوان سد

سال بهره
برداری

۸.۱۹۷

آذربایجان غربی

مهاباد

مهاباد

سد مهاباد

۱۳۴۹

۶۰۵

آذربایجان غربی

زرینه رود

بوکان

سد شهید کاظمی بوکان(زرینه رود)

۱۳۵۰

۳۵