بررسی اثربخشی “گروه درمانی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل” بر افزایش “رضایت زناشویی” موضوع جدیدی است که به نظر می‌رسد تاکنون پژوهشی در داخل و یا خارج از کشور به آن نپرداخته است. از لحاظ تئوری و عملی نشان دادن تأثیر گروه درمانی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت زناشویی اهمیت زیادی دارد. زیرا در صورت تأیید چنین اثری، پاسخی برای این سوال به دست می‌آید که چرا روش گروه درمانی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر افزایش رضایت زناشویی مؤثر است و چه متغیری در این بین نقش متغیر واسطه ای را ایفا می‌کند که در نهایت منجر به افزایش رضایت زناشویی می‎شود. در واقع این جنبه از پژوهش حاضر، متغیر میانجی را در این رابطه خطی نشان می‌دهد.

جمع بندی

با عنایت به آنچه گذشت، بیش ازپیش اهمیت سالم سازی ازدواج بر همکاری آشکار می شود. یافته ها نشان می‌دهد علی‌رغم تمام تلاش هایی که متخصصین این حوزه به جهت بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در بهبود ازدواج ورضایتمندی زناشویی یا ابداع شیوه هیا نوین زوج درمانی انجام می‌دهند. هنوز آمار طلاق و فروپاشی خانواده ها در همه جای دنیا بالا است. و از آنجا که افزایش بروز اختلال زناشویی نقش مهمی در افزایش میزان نارضایتی در میان همسران دارد و در نتیجه اثر منفی بر بهداشت روانی اعضای خانواده به ویژه کودکان برجای می‌گذارد(گلمن، ۲۰۰۰؛ فیتنس، ۲۰۰۱). پیدا کردن راه هایی که بتوان از طریق آن ها باعث رشد مهارت‌های ارتباطی زوجین گردد اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق یک مدل نظری ارائه شده است که فرض می شود که با توجه به تأثیر خوب درمان گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل، و مؤلفه‌ هایی از شخصیت انسان که با این رویکرد تغییر می‌کنند، می توان رضایتمندی زناشویی زوجین و مهارت‌های ارتباطی شان را افزایش داده و در نتیجه، این افزایش به ارتقاء سطح روابط بین فردی زوجین، سازش پذیری آن ها، مدیریت بهتر استرس، و افزایش خلق عمومی آنان منجر خواهد شد. از نظر پژوهشگر چون تحلیل ارتباط محاوره ای یکی از تأثیرگذاران نظریه ها در حوزه ارتباطات و درمان می‌باشد و به علت سادگی و قابل پذیرش بودن برای افراد، همینطور ارتباط آن با مسائل شغلی و خانوادگی، این پژوهش صورت پذیرفت. لذا توصیه محقق این است که ارتباطات فردی و حمایت های اجتماعی در محیط های کاری و زندگی جزء مسائل با اهمیت در نظر گرفته شود.

فصل سوم:

روش پژوهش

نوع و روش پژوهش

به اعتقاد کرلینجر(۱۹۷۳) تحقیق، بررسی و مطالعه منظم، کنترل شده و آزمایشی قضیه های فرضی درباره ی روابط احتمالی بین پدیده‌های طبیعی با دید انتقادی است (دلاور، ۱۳۸۳). در بسیاری از متون روش تحقیق، پژوهش را به دو گروه بنیادی و کاربردی تقسیم می‌کنند. با توجه ‌به این تقسیم بندی مطالعه حاضر را می توان پژوهش کاربردی دانست.

به دلیل انجام یک سلسله بررسی ها و پژوهش های ابداعی برای کسب علم یا فن جدید با یک هدف علمی مشخص (طراحی برنامه ارتقاء کیفیت زندگی زوج ها) و نیز به دلیل استفاده از نتایج آن برای رفع نیازهای بشر(افزایش رضایتمندی زناشویی و سلامت روان در زوج ها)، از نوع پژوهش های کاربردی محسوب می شود(دلاور، ۱۳۸۳).

به دلیل اینکه انتخاب تصادفی نمونه از شروط اصلی طرح های تمام آزمایشی است و انجام این کار در تحقیقات علوم رفتاری با دشواری های بسیاری روبرو است، در تحقیق حاضر از شیوه طرح های نیمه آزمایشی استفاده شده است. چنین مطالعاتی را نیمه آزمایشی می‌گویند چون در آن ها امکان انتخاب تصادفی آزمودنی ها وجود ندارد و الگوهای نیمه کاملی از آزمایش واقعی اند که توانایی کنترل برخی ملاک‌های اعتبار درونی را دارند(دلاور، ۱۳۸۲). برای مطالعات شبه آزمایشی طرح های بسیاری وجوددارد که در این مطالعه از طرح گروه کنترل نابرابر استفاده شده است. این طرح، مشتمل است بر ۲گروه که قبل و بعد از اینکه در معرض متغیر مستقل قرار گیرند، مقایسه می‌شوند.

طرح گروه کنترل نابرابر مشابه طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است، با این تفاوت که انتخاب آزمودنی ها از جامعه و جایگزینی آن ها در گروه ها به صورت تصادفی انجام نمی شود(دلاور، ۱۳۸۴). در زیر شمای این طرح ارائه شده است:

پس آزمون متغیر مستقل پیش آزمون آزمایش T₁ X T₁ گواه T₂ T₂

جامعه آماری، حجم نمونه وروش نمونه گیری

جامعه آماری در این پژوهش شامل زوج های متأهلی است که حداقل یکی از دو نفرشان دانشجو و یا تازه فارغ التحصیل در دانشگاه فردوسی مشهد باشند.

نمونه گیری در این پژوهش از نوع در دسترس می‌باشد. گاهی اوقات انتخاب نمونه به صورت تصادفی، مشکل و حتی در برخی موارد غیرممکن است، در چنین شرایطی پژوهشگر از نمونه گیری در دسترس استفاده می کنید. نمونه گیری در دسترس گروهی از اعضای جامعه هستند که انتخاب آن ها سبب سهولت در تصمیم گیری است(دلاور، ۱۳۸۱). حجم نمونه با توجه به امکان ریزش آزمودنی ها، ۱۰ زوج برای گروه آزمایش و به همین تعداد برای گروه کنترل بود که به دلیل ریزش آزمودنی ها پس از جلسه اول، به ۸ زوج در گروه آزمایش و ۷ زوج در گروه کنترل تقلیل یافت. گروه کنترل در این پژوهش گروهی است که هیچ نوع آموزش و درمانی را دریافت نکرد.

ابزار اندازه گیری و اعتبار روایی آن‌آموزش‌ها

در این پژوهش برای ارزیابی میزان رضایتمندی زناشویی از پرسشنامه مقیاس سازگاری زن و شوهر داس و پرسشنامه رضایت مندی زناشویی انریچ استفاده شده است.

پرسشنامه رضایت مندی زناشویی انریچ(پربارسازی و تقویت رابطه، ارتباط و خشنودی):