بررسی اثر نانو ذرات خاکرس بر خواص پلی اتیلن اتصال عرضی شده۹۲- فایل ... |
![]() |
خواص الکتریکی پلیمرها در واقع پاسخ آنها در مقابل یک میدان خارجی اعمالشده است که محدوده وسیعی از اصول مولکولی را شامل میشود. برخلاف فلزات که پاسخ آنها برای یک میدان اعمالشده تنها رسانایی الکتریکی است، پلیمرها رفتارهای متنوعتری در حضور یک میدان دارند. به عنوان مثال پدیده قطبش از آشفتگیهایی در مقیاس مولکولی در اثر میدان خارجی حاصل میشود.
یک میدان الکتریکی باعث به وجود آمدن دو نوع پاسخ کلی در پلیمرها میشود:
۱- خواص دی الکتریک
۲-خواص رسانش توده
چهار فاکتور اساسی برای توصیف این پاسخها وجود دارد. دو پارامتری که خواص دی الکتریک پلیمر را بیان می کنند عبارتاند از:
ثابت دی الکتریک که پدیده قطبش را توصیف میکند و تانژانت زاویه دی الکتریک که اصل آسایش را توضیح میدهد.
دو فاکتوری که خواص رسانش توده را در بر میگیرند عبارتاند از:
استحکام دی الکتریک که مربوط به پدیده شکست است و رسانش که رسانایی الکتریکی را توصیف میکند [۳۶].
خواص نارسانایی پلیمرها برای محافظت از نشت جریان الکتریکی در یک رسانا و نیز برای تحمل میدانهای الکتریکی قوی بدون شکست کاربرد فراوانی دارد. برای رسیدن به خواص دی الکتریک مطلوب در پلیمرها بایستی به طور کامل با پدیده نارسانای الکتریکی و اصول انتخاب مناسب پلیمرها برای عایق آشنا بود [۳۶].
پارامترهای تعیینکنندهی مناسب بودن یک عایق عبارتاند از: ثابت دی الکتریک، استحکام دی الکتریک، فاکتور اتلاف و مقاومت سطحی و حجمی. سه فاکتور اول اهمیت بیشتری دارند که به اختصار بررسی میشوند.
ثابت دی الکتریک
ثابت دی الکتریک یک ماده، نسبت ظرفیت یک خازن با دی الکتریک به ظرفیت همان خازن در شرایط خلاء است. منظور از ظرفیت خازن مقدار باری است که یک خازن ذخیره میکند.
با اعمال جریان در یک ماده قطبی بارهای مثبت در مولکولها به یک طرف و بارهای منفی به طرف دیگر رانده میشوند یعنی درون ماده پدیده قطبش رخ میدهد. میتوان گفت توانایی بیشتر مولکولها در قطبیده شدن سبب بالاتر رفتن ثابت دی الکتریک در ماده خواهد شد. زیرا بارهای بیشتری در سطح ماده در اثر میدان الکتریکی تجمع پیدا خواهند کرد. البته توانایی قطبیده شدن مولکول به فرکانس میدان اعمالشده بر عایق هم بستگی دارد.
برای مولکولهای غیر قطبی، قطبش پذیری از دو اثر ناشی میشود:
یکی قطبش الکترونی که در آن میدان اعمالشده باعث جابجایی الکترونها نسبت به هسته در هر اتم میشود (eα) و دیگری قطبش اتمی که در آن میدان اعمالشده باعث جابجایی هستهای اتمها نسبت به هم میشود (αa).
در مولکولهای قطبی پدیده سومی نیز در قطبش کلی مشارکت میکند که به قطبش جهتگیری معروف است (αo). در این قطبش میدان اعمالشده باعث جهتگیری ممانهای دوقطبی در جهت موازی با میدان میشود.
قطبش کلی یک مولکول مجموع این سه نوع قطبش است (رابطهی۲-۲).
(۲-۲). | αr= αe + αa + αo |
مکانیزم های مختلف قطبش در شکل ۲-۲۲ نشان دادهشده است.
شکل ۲‑۲۲ مکانیزمهای مختلف قطبش: الف) قطبش اتمی، ب) قطبش جهتگیری و ج) قطبش الکترونی.
حالت فیزیکی پلیمر هم روی قطبیت آن اثرگذار است. این پارامتر به طور غیرمستقیم روی ثابت دی الکتریک اثر دارد. قطبیت پلی وینیل کلراید از کلروپرن بیشتر است ولی ثابت دی الکتریک آن کمتر است زیرا کلروپرن در دمای اتاق در حالت لاستیکی قرار دارد و به دلیل قطبش جهتیابی که در بخشهای زنجیر در حالت لاستیکی رخ میدهد، مقدار ثابت دی الکتریک آن بیشتر است. ولی پلی وینیل کلراید در دمای اتاق در حالت شیشه ای است و حرکتهای زنجیر در آن ممنوع است و قطبش جهتیابی دوقطبی فقط به دلیل حرکت گروههای قطبی اتفاق میافتد ولی در دماهای بالاتر از دمای انتقال شیشه ای، پلی ونیل کلراید ثابت دی الکتریک بالاتری دارد. در حالتهای فیزیکی مختلف به دلیل تفاوت رفتار حرکتهای حرارتی گروههای قطبی، ثابت دی الکتریک متفاوت است. طبیعت حرکتهای حرارتی روی چگونگی قطبش دو قطبیها اثر میگذارد. از این رو این امر به اندازه اثر توزیع بار مهم است.
اگر گروه قطبی مشابهی در دو پلیمر با ساختار شیمیایی مختلف وجود داشته باشد که این گروه در یکی در زنجیره اصلی و در دیگری در شاخه فرعی قرار گرفته باشد در پلیمر دوم این گروه بیشتر می تواند حرکت کند. از آن جا که یک گروه قطبی منعطف، ممان دوقطبی مؤثر بزرگتری دارد، ثابت دی الکتریک پلیمر اول بیشتر است.
تقارن، ایجاد اتصالات عرضی و کشش زنجیرها، ممان دوقطبی ایجادشده با حرکتهای حرارتی را در گروههای قطبی کم میکند. از طرف دیگر شاخهای شدن ممان دو قطبی را افزایش میدهد. در هنگام سنتز جلوگیری از حضور مونومرهای غیر قطبی در کوپلیمر، باعث بالاتر رفتن ثابت دی الکتریک می شود. استفاده از نرم کنندهها، آنتی اکسیدانتها و کمک فرایندها در آمیزه مقدار ثابت دی الکتریک را بالا میبرد. به طور کلی افزودن یک ماده با توانایی قطبیده شدن یونی یا دو قطبی به یک پلیمر غیر قطبی، ثابت دی الکتریک پلیمر غیر قطبی را بالا میبرد. حالت ایزوتاکتیک نیز به افزایش ثابت دی الکتریک کمک میکند.
به طور کلی ثابت دی الکتریک با افزایش دما، افزایش و با افزایش فرکانس میدان، کاهش مییابد. البته در پلیمرهای غیر قطبی ثابت دی الکتریک با افزایش دما کمی کاهش مییابد درحالیکه در پلیمرهای قطبی با افزایش دما افزایش در ثابت دی الکتریک مشاهده شده است.
برای یک عایق مناسب بر خلاف خازنها، ثابت دی الکتریک تا حد ممکن باید پایین باشد [۳۷] . ثابت دی الکتریک پلیمرها حداقل ۱ است ولی حد بالایی برای آن وجود ندارد. برای پلیاتیلن اتصالعرضی شده این مقدار برابر با ۳/۲ در فرکانس ۵۰ هرتز گزارش شده است. [۳۶,۳۸] .
تانژانت زاویه اتلاف دی الکتریک
ثابت دی الکتریک ساکن زمانی مشاهده میشود که ماده عایق در تعادل با میدان اعمالشده خارجی باشد. اما اگر فرکانس متغیر میدان خارجی باعث تأخیر در رسیدن به تعادل گردد، فرایند آسایش مطرح میشود که در این حالت نیز پدیده قطبش تعیین کننده است. انواع قطبش بر اساس زمان مورد نیاز برای این فرایند به دو نوع قطبش سریع و قطبش کند، تقسیمبندی میشوند.
قطبش سریع به طور عمده شامل قطبش الکترونی است و نیازمند زمانی معادل ۱۶-۱۰ ثانیه است. قطبش اتمی در زمانی معادل ۱۴-۱۰-۱۲-۱۰ ثانیه اتفاق میافتد. زمان مورد نیاز برای قطبش جهتگیری وابسته به مقاومت اصطکاکی محیطی است که جهتگیری مولکولی در آن صورت میگیرد. مقاومت اصطکاکی زیاد در مایعات بسیار ویسکوز و جامدات ممکن است زمان مورد نیاز برای قطبش را از چند ثانیه تا چند دقیقه و حتی بیشتر افزایش دهد.
آسایش دی الکتریک که با نامهای پراکندگی دی الکتریک و اتلاف دی الکتریک نیز بیان میشود، زوال نمایی قطبش با زمان در یک دی الکتریک است، هنگامی که میدان اعمالشده خارجی حذف شده باشد. زمان آسایش را میتوان به صورت زمانی که قطبش به e/1 مقدار اصلی خود میرسد تعریف کرد. در این آسودگی مهمترین نقش را قطبش جهتگیری ایفا میکند که به ساختار درونی مولکول و نظم یافتگی مولکولی یا ساختار دی الکتریک وابسته است [۳۶,۳۹] .
زمانی که مولکولهای قطبی بسیار بزرگ باشند یا فرکانس میدان متغیر خیلی بالا باشد و یا ویسکوزیتهی محیط خیلی بالا باشد، حرکات چرخشی مولکولها برای رسیدن به تعادل با میدان به اندازه کافی سریع نخواهد بود. در این شرایط قطبش مؤلفهای خارج از فاز با میدان پیدا میکند درحالیکه جریان جابجایی، مؤلفهی رسانشی هم فاز با میدان پیدا میکند که این فرایند منجر به اتلاف انرژی به صورت حرارت میشود. بنابراین بسته به ساختار مولکولی و مورفولوژی یک پلیمر، مناطق مختلفی برای اتلاف وجود خواهد داشت.
به زبان برداری جریان کلی از مجموع جریان شارژ کننده و جریان اتلافی به دست می آید. زاویه بین بردار دامنه جریان کلی و بردار دامن جریان ذخیره کننده را زاویه اتلاف گفته و تانژانت این زاویه را تانژانت زاویهی اتلاف دی الکتریک مینامند. رابطه ۲-۳ تانژانت زاویهی اتلاف دی الکتریک را تعریف میکند که در آن ′ε ثابت دی الکتریک اندازه گیری شده ماده دی الکتریک در خازن و ″ε بخش غیرحقیقی ثابت دی الکتریک است که به فاکتور اتلاف معروف است [۳۶] .
(۲-۳) |
برای یک ماده دی الکتریک خوب، پایین بودن مقدار اتلاف دی الکتریک ضروری است. خواص دی الکتریک و از جمله اتلاف دی الکتریک بسیار حساس به کمترین مقدار رطوبت و سایر ناخالصیها بوده وبرای داشتن مقدار اتلاف پایین باید آنها را حذف کرد.
پلیاتیلن بر حسب مقدار شاخه های فرعی دارای تبلور ۶۵-۵۰ درصد است. پلیاتیلن سبک به علت فرایند آسودگی در فاز آمورف معمولاً دارای افت بیشتری نسبت به سایر پلیاتیلنها است.
افزودن یک نرمکننده قطبی به پلیمر، افت دی الکتریک را زیاد میکند. در پلیمرهای گرما سخت با افزایش درجه پخت افت دی الکتریک کاهش مییابد. نکتهی مهم در رابطه با مواد شبکه ای شده این است که در اثر شبکه ای شدن گروههایی که در آنها عنصر اکسیژن وجود دارد تولید میشوند که اثر این گروههای اکسیژندار را هم باید روی افت دی الکتریک در نظر گرفت. این گروه ها میتوانند ممان دوقطبی مؤثر را افزایش داده و در نتیجه افت دی الکتریک را افزایش دهند. با افزایش وزن مولکولی پلیمر، افت دی الکتریک کاهش پیدا میکند. در پلیاتیلن علاوه بر میزان شاخهای شدن، وزن مولکولی و توزیع آن، چگالی، میزان تبلور و اندازه گویچهها نیز بر افت دی الکتریک اثر میگذارند. قطر گویچهها با افزایش وزن مولکولی کاهش مییابد و فضای بین گویچهها متراکم تر میشود. بنابراین چگالی افزایشیافته و در نتیجه افت دی الکتریک کاهش مییابد. به طور کلی در پلیمرهای غیر قطبی با افزایش درصد تبلور، افت دی الکتریک کاهش مییابد.
استحکام دی الکتریک
اگر ولتاژ اعمالشده به یک ماده دی الکتریک به طور پیوسته افزایش یابد، نقطهای فرامیرسد که نقصهای ساختاری موجود در آن ماده آشکار شده و در نهایت ماده میشکند. به طور عمده اثر نهایی به صورت موضعی و ناگهانی خواهد بود. در ولتاژهای بالا که میزان انرژی الکتریکی بسیار زیادی به صورت سریع آزاد میشود، ماده بین الکترودها در ناحیهی شکست میسوزد. بنابراین میتوان گفت بیشترین ولتاژی که یک ماده دی الکتریک می تواند بدون شکست برای مدت طولانی تحمل کند، استحکام دی الکتریک آن ماده نامیده میشود که به صورت نسبت ولتاژ شکست به ضخامت عایق تعریف میشود[۳۷,۳۹].
فرم در حال بارگذاری ...
[چهارشنبه 1400-07-28] [ 02:00:00 ب.ظ ]
|